زندگينامه علمى دکتر محمدرضا بارانی

سوابق علمى

تحصیلات حوزوی

 – ورود به حوزه علميه قم در سال 1363.

 – تحصیل در مدرسه حقانی و گذراندن درس‌های آغازين حوزه مانند جامع المقدمات، المغنی، سیوطی، مختصر المعانی و برخی دروس­جنبی.

 – گذراندن درس‌های سطح نزد نظر حجج اسلام سید محمد سعیدی، سید احمد خاتمی، سید هاشم حسینی بوشهری، مدرسی یزدی، پایانی، اعتمادی، آیت‌الله استادی، آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی، آیت الله محفوظی و آیت‌الله سبحانی.

 – گذراندن درس‌های خارج فقه و اصول نزد آیات عظام فاضل لنکرانی، سبحانی، خاتم یزدی، جوادی آملی و وحید خراسانی.

 تحصیلات دانشگاهی

 – كارشناسى(B.S) «الهیات و معارف اسلامی»، 1373.

 – کارشناسی ارشد(M.S) رشته «تاریخ»، 1379.

 عنوان پایان‌نامه: «شیعه در ایران عصر ایلخانان».

 – دكترى (Ph.D) رشته «تاریخ اسلام»، دانشگاه اصفهان.

 عنوان رساله: «بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه با فرقه‌های معتزله، اشاعره و حنابله در عصر آل بویه در بغداد»، تاريخ دفاع: 1386.

 تدريس

 کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری

 محل تدریس

مديريت­ها و سمت­های علمى

 آثار علمی

الف) كتاب

1.   گردآوری و تنظیم مقالات نخستین و دومین «همایش بین‌المللی تشیع و خاورشناسان» در 8 جلد؛ سال 1388.

2.   گردآوری و تنظیم مقالات «همایش نکوداشت استاد علی دوانی» در یک جلد کتاب، سال 1388.

 3.   گردآوری سه جلد کتاب با عنوان «نشست­های علمی» و «نشست­های نقد کتاب و نقد نظریه» در انجمن تاریخ­پژوهان در سال 1388.

 4.      بررسي تاريخي تعامل فكري و سياسي اماميه با فرقه‌های معتزله، اشاعره و حنابله در عصر آل بويه در بغداد (پس از انجام اصلاحات و مراحل مقدماتی به انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه فرستاده شده است.)

5.      جلد اول کتاب «تاریخ امپراطوری عثمانی»(کتاب درسی)؛ آماده انتشار توسط شورای تدوین متون جامعه المصطفی العالمیه است.

6.      تشیع در ایران عصر ایلخانان؛(رساله کارشناسی ارشد، که در حال آماده سازی برای انتشار است).

 7.      جلد دوم کتاب «تاریخ امپراطوری عثمانی»(کتاب درسی) در حال تألیف است.

8.      تشیع در آثار خاورشناسان (کتاب درسی) در حال انجام است.

ب) مقالات

ب/1) مقالات علمی –پژوهشی

1. «التأثیر الفکری المتبادل بین الامامیة و المعتزلة فی عصر البویهیین»، نشریه بین‌المللی علوم انسانی، شماره 5-14 سال 1387.

 2. «بررسي و تحليل تعامل فكري سياسي اماميه با اشاعره در بغداد دوره آل‌بويه (سده‌هاي چهارم و پنجم هجري)»، نشریه علمی پژوهشی شیعهشناسی وابسته به موسسه شیعهشناسی، شماره 22، سال 1387.

 3. «هم‌گرايي و واگرايي در اندیشه‌ی سياسي اماميه و حنابله در بغداد دوره آل‌بويه»، نشریه علمی پژوهشی شیعهشناسی وابسته به موسسه شیعهشناسی، شماره26، سال 1388.

ب/2) مقالات علمی- تخصصی

1. «گرايش ايرانيان به تشيع در قرن هفتم هجري»، نشریه تخصصی معرفت، شماره 40، 1380.

 2. «اختلاف روايات و راهكارهاي حل آن»، مجموعه مقالات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1380.

 3. «نقد و بررسي گرايش ايلخانان به اسلام و تشيع»، تاریخ در آیینه پژوهش، پیش شماره اول، پاییز 1381.

4. مدخل «بسر بن سفیان»، دائره‌المعارف قرآن، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1382.

 5. «معرفي و نقد سفرنامه ابن فضلان»، نشریه تخصصی تاریخ در آیینه پژوهش، شماره اول، فروردین 1383.

6. «دین حنیف، ماهیتی مستقل یا روح ادیان الهی»، نشریه تخصصی مذاهب و فرق اسلامی «طلوع»، شماره 15، پاییز 1384.

 7. «جامعه شناختی نهاد حكومت پيامبر(ص)»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی پیامبر اعظم (ص) دانشگاه اصفهان، پاییز 1385.

 8. «احناف»، دائره‌المعارف قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، 1386.

 9. «رویکرد امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه در زمینه توحید، کتاب و سنت»، نشریه تخصصی مذاهب و فرق اسلامی «طلوع»، شماره 29، پاییز 1388.

 10. «رویکرد امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه درباره باورهای کلامی (صحابه، امر به معروف و نهی از منکر، نبوت و امامت)»، نشریه تخصصی مذاهب و فرق اسلامی «طلوع»، شماره 30، زمستان 1388.

11.  تأثير حمله مغول بر جغرافياي انساني ايران، آماده انتشار.

12.  تأثير حديث نگاري بر تاريخ نگاري، آماده انتشار.

13.  تبیین تاریخی(تألیف و ترجمه قسمتی از کتاب استنفورد) ، آماده انتشار.

 14. حرکت و پویایی در تاریخ(تألیف و ترجمه قسمتی از کتاب استنفورد) ، آماده انتشار.

 15. سبب در تاریخ(تألیف و ترجمه قسمتی از کتاب استنفورد) ، آماده انتشار.

16. تحلیل تاريخ‌نگاري­های قرن‌ 4 تا 6 هجري، آماده انتشار.

 17.    بررسي تاريخي گزارش­های انذار عشيره، آماده انتشار.

18.    رویکرد امامیه و حنابله درباره باورهای کلامی در بغداد دوره آل بویه، آماده انتشار.

19.    دیدگاه امامیه و اشاعره در باره دانش­ها، آماده انتشار.

20.    دیدگاه امامیه و حنابله درباره دانش­ها، آماده انتشار.

21.    دیدگاه امامیه و معتزله درباره دانش­ها، آماده انتشار.

 22.    امام هادی (ع) و علم و دانش، آماده انتشار.

23.    رویکرد حنابله در رقابت با دیگر فرقه های، آماده انتشار.

24.    هم­گرایی و واگرایی حنابله با دیگر فرقه های، آماده انتشار.

 25.    فرایند اقتداریابی اشاعره در دوره آل بویه، آماده انتشار.

 26.    فرایند تعامل و تقابل سیاسی امامیه و معتزله، آماده انتشار.

 27.    فرایند تعامل و تقابل فکری امامیه و اشاعره، آماده انتشار.

 28.    فرایند تعامل و تقابل فکری امامیه و معتزله، آماده انتشار.

 29.    مصلحت اندیشی سیاسی و مذهبی آل بویه در بغداد، آماده انتشار.

 30.    معتزله در فرایند اقتدار سیاسی و فکری، آماده انتشار.

31.    مقایسه باورهای اعتقادی فاطمیان و امامیه، آماده انتشار.

32.    رفتارشناسی امامیه با فرقه حنابله در بغداد دوره آل بویه بر اساس اصل امر به معروف و نهی از منکر، آماده انتشار.

 33.    رفتارشناسی امامیه با فرقه­های معتزله و اشاعره در بغداد دوره آل بویه بر اساس اصل امر به معروف و نهی از منکر، آماده انتشار.

 34.    سير تاريخي انديشه ولايت فقيه، آماده انتشار.

 35.    نقش مروان بن حكم در صدر اسلام، آماده انتشار.

ج) جزوه­های درسی

1.   گردآوری و تنظیم جزوه درسی تاریخ امپراطوری عثمانی حدود 80 صفحه، سال 1384

 2.   گردآوری و تنظیم جزوه درسی تاریخ اسلام در شبه قاره هند، سال 1383

 3.   گردآوری و تنظیم جزوه درسی تاریخ اسلام و مستشرقان، سال 1386

 4.   گردآوری و تنظیم جزوه درسی تشیع و خاورشناسان، سال 1387

 5.   گردآوری و تنظیم جزوه درسی تاریخ امپراطوری عثمانی حدود 250 صفحه، سال 1388

6. گردآوری و تنظیم جزوه درسی تاریخ اسلام از آل بویه تا تیموریان، سال 1385.

شرکت در کارگاه­های آموزشی

1.        کارگاه آموزشی «روش­های نوین تحقیق در تاریخ» توسط موسسه پژوهش و برنامه­ریزی آموزش عالی وزارت علوم و دانشگاه اصفهان، از تاریخ 4/2/ 1382 تا 5/2/1382 به مدت 16 ساعت در دانشگاه اصفهان.

 2.        کارگاه آموزشی «کاربرد اینترنت و نرم­افزارها در تحقیق تاریخی» توسط مجتمع آموزش عالی امام خمینی ره، در تاریخ / / 1385 به مدت 10 ساعت، قم، مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره).

 3.        کارگاه آموزشی «کاربردهای زبان­شناسی تاریخی» توسط پژوهشکده تاریخ و سیره دفتر تبلیغات اسلامی، در تاریخ 2/9/1385 یک روزه به مدت 6 ساعت، قم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

سخنرانی علمی و شرکت در همایش­ها و میزگردها

1.      ارائه مقاله در همایش «بررسی کتاب الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)» توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1379.

2.        ارائه مقاله در «همایش بین‌المللی پیامبر اعظم (ص)» در دانشگاه اصفهان در سال 1385.

3.        دبیر علمی میزگرد «امام رضا (ع) و گروه­های درون شیعی» در انجمن تاریخ پژوهان در سال 1385.

4.        دبیر علمی میزگرد «بازکاوی اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر امام رضا (ع)» در انجمن تاریخ پژوهان در سال 1385.

5.        دبیر علمی میزگرد «تولید علم در تاریخ» توسط انجمن تاریخ­ پژوهان و نهضت نرم افزاری در سال 1383.

6.        دبیر علمی همایش نیم روزه «جایگاه تولید علم در دانش تاریخ» توسط انجمن تاریخ­ پژوهان و نهضت نرم افزاری در سال 1383.

7.        دبیر علمی و سخنران میزگرد «تشیع و ایرانیان» توسط انجمن تاریخ­ پژوهان و مجتمع آموزش عالی امام خمینی ره در تاریخ 8/10/1384.

 8.        دبیر علمی کرسی علمی نقد نظریه «نقد و بررسی نظریه از امامیه تا اثنی عشریه» که این نظریه از سوی خاورشناس مشهور اتان کلبرگ مطرح شده است و جلسه نقد این نظریه توسط نهضت نرم افزاری و انجمن تاریخ پژوهان در سال 1385 برگزار گردید.

9.        سخنران میزگرد علمی نقد کتاب «موسوعة التاریخ الاسلامی» نوشته استاد یوسفی غروی که توسط انجمن تاریخ­پژوهان و دبیرخانه کتاب سال حوزه در 2 اسفند 1386 برگزار شد.

10.    سخنرانی علمی در همایش تولید علم با عنوان «جایگاه مطالعات تاریخی در حوزه»  در سال 1383.

11.    شرکت در اقتراح علمی (میزگرد) «تاریخ پژوهی و بنیان­های نظری» انتشار در نشریه پژوهه وابسته به جامعه المصطفی العالمیه در سال 1383.

12.    سخنرانی علمی در انجمن معلمان تاریخ استان قم با عنوان«آسیب شناسی تدریس تاریخ» در21/9/1384.

13.    دبیر علمی و سخنران میزگرد «چالش­های فراروی شیعه پژوهی غربیان» برگزار شده در دومین همایش بین‌المللی تشیع از دیدگاه خاورشناسان، 1387.

14.    سخنرانی در میزگرد علمی با عنوان «قیام­های شیعی (اهداف، ماهیت و پیامدها)» در تاریخ24/2/1388 در سالن شهید صدر مجتمع آموزش عالی امام خمینی( ره)

15.    ناقد در میزگرد علمی نقد کتاب «فرهنگ و تمدن اسلامی» نوشته دکتر ولایتی که توسط دانشگاه معارف در 10 اسفندماه 1384 برگزار شد.

16.    ناقد در میزگرد علمی نقد کتاب «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی» نوشته خانم دکتر جان احمدی که توسط دانشگاه معارف در 6 اسفند 1388 برگزار شد.

17.    دبیر علمی نشست «موضوعات محرف در عاشورانگاری» در جامعه الزهراء (س)، 8 بهمن ماه 1388.

جوایز

1.      رساله برگزیده دکتری در جشنواره کتاب سال حوزه سال 1387، رتبه برتر.

2.        کسب رتبه اول و دانش­آموخته برگزیده دانشگاه اصفهان سال 1387.

3.        استاد نمونه جامعه المصطفی العالمیه، در سال 1385

4.        دریافت جایزه و لوح تقدیر؛ رساله دکتری برتر و انتشار مقاله علمی و پژوهشی، جامعه المصطفی العالمیه، در سال 1388.

سفرهای علمی

1. سفر علمی به ترکیه و بازدید از شهرهای مهم آنکارا، استانبول، قونیه، دورن سون بای، ارز روم، بورسا و جزیره «بیوک اتا» در نزدیکی استانبول

 2. سفر علمی به یونان و بازدید از مکان‌های تاریخی شهر آتن

3. سفر علمی به سوریه و بازدید از شهرهای مهم دمشق، حلب، بصری و غیره

4. سفر علمی به لبنان

 5. سفر علمی معنوی به مدینه و مکه و بازدید از مکان­های تاریخی صدر اسلام از سوی دانشگاه اصفهان.

راهنمایی و مشاوره رساله و پایان­ نامه

1. راهنمایی 60  رساله دفاع شده و در حال نگارش.

2. مشاوره 30  رساله دفاع شده و در حال نگارش.

3. داوری 12 رساله ارشد و دکتری.

مهم­ترین موضوعات رساله­ ها

 الف) دکتری

 1. مدارای دینی، مذهبی در قلمرو آل بویه و تأثیر آن در شکوفایی و توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی، ناصر انطیقه چی، مشاور اول.

ب) کارشناسی ارشد

 راهنمایی

 1.        نقش سیاسی اجتماعی همسران پیامبر (ص)؛ محمد نعیم مبارز؛ 1385

 2.        نقش عدی بن حاتم در تاریخ صدر اسلام؛ خانم رویا باقری، 1386

 3.        مهم­ترینجنبش‌های شيعي در دوره عباسيان تا سال 260 قمري و مواضع ائمه در برابر آن‌ها؛ سبزواری؛ 1384

4.        سیر تاریخی زیارت امام حسین (ع)؛ فیاضی، 1385

 5.        تنش و تنش زدایی میان صفویان و عثمانی‌ها؛ سید حمید حسینی؛ 1388

 6.        رابطه خلافت اموی با مسیحیان، سید رحیم سادات هاشمی؛ 1388

 7.        مسئله جانشینی پیامبر (ص) از منظر خاورشناسان؛ حکیمی؛ 1386

 8.        فرهنگ و تمدن اسلامی در ماوراءالنهر در دوره مغولان و تیموریان؛ معراج الدین رسول اف؛ 1388

 9.        بررسی احوال فرزندان امام کاظم (ع) و نقش آن‌ها در تاریخ تشیع؛ سید یاسین زاهدی؛ 1386

 10.    نقش عضدالدوله در تحول تمدن اسلامی؛ شامل نریمان اف؛ 1387

 11.    رفتار ائمه معصومان (ع) با اهل کتاب؛ محمد حنیف مبشری؛ 1388

 12.    سیر تاریخ­نگاری امامیه از قرن 8 تا پایان قرن 12ق؛ خانم زهرا محمدی؛ 1388

 13.    اوضاع مذهبی و فرهنگی دولت ادریسیان؛ عبدالسلام اللغمیش؛ 1388

14.    پراکندگی جغرافیایی اسماعیلیان در ایران از زمان روی کار آمدن حسن صباح471 تا سقوط آن‌ها در سال654 (عوامل و پیامدها)؛ ابراهیم احدی؛

 15.    تغييرات مذهبي اسماعيليان نزاري از حسن دوم تا سقوط الموت؛ خانم رویا عمادی؛ آماده دفاع

16.    تشیع در آسیای صغیر از تأسیس امپراطوری عثمانی تا ظهور دولت صفوی؛ کامران خاقانی؛ آماده دفاع

 17.    تشیع و تصوف در اردبیل از دیدگاه خاورشناسان؛ حسن مجربی؛ آماده دفاع

 18.    تاريخ اجتماعي شيعيان ايران در دوره صفويان از ديدگاه خاورشناسان، خانم زهرا حسینی،

 19.    ساختار سیاسی اجتماعی قم در عصر قاجار، خانم مقدسی

 20.    نقش سیاسی، فرهنگی، اجتماعی علمای شیعه در دوران زندیه، خانم خاکی

مشاوره

1.   بررسی تطبیقی منابع تاریخی شیعه و سنی درباره تعامل حضرت علی (ع) با خلفا(تا قرن پنجم)؛ سید ابرار حسین نقوی؛ 1388

 2.   آسیب­شناسی انسجام اسلامی در قرن‌های 4و 5 در شرق دنیای اسلام؛ جعفریانی؛

 3.   نقش رویکردهای مذهبی در فراز و فرود تمدن اسلامی در دوره آل بویه و سلجوقیان؛ جواد جعفری؛ 1388؛

 4.   بررسی چرایی و پیامدهای قیام عاشورا از نگاه خاورشناسان (در آثار مکتوب قرن بیستم)؛ محمدرضا فقیه ایمانی؛

 5.   تمدن اسلامی در سیسیل و نقش آن در انتقال تمدن به اروپا؛ محمدنبی میرزایی؛ 1389

 6.   الامامالحسين و ثورة عاشورا من وجهة نظر المستشرقين؛ الرائد البصری؛ آماده دفاع

 7.   وضعیت فرهنگی و مذهبی شيعه در ايران عهد سلجوقي؛ هدایت نادریان؛ آماده دفاع

 8.   مقایسه ویژگی‌های امام در سه فرقه امامیه، زیدیه، اسماعیلیه تا قرن هفتم؛ ابراهیم نجفی؛ آماده دفاع

ج) کارشناسی

  راهنمایی

 1.   روابط انگلیس با گورکانیان هند؛ سید هدایت رضوی؛ 1386

 2.   رابطه فاطمیان و آل بویه؛ حامد قرائتی؛ 1385

 3.   قیام­های علویان و ولایت عهدی امام رضا (ع)؛ سید اذکار حسین نقوی؛ 1387

 4.   عوامل رشد تشیع در اوده (هند)؛ سید منظر عباس رضوی؛ 1387

 5.   تشیع امامی در دوره بنی‌امیه؛ سید محمد مهدی زیدی؛ 1388

 6.   تشیع افغانستان در عهد گورکانیان؛ سید مرتضی حسینی؛ 1386

 7.   زمینه‌ها و عوامل تشکیل دولت ادریسیان در مغرب؛ عبدالسلام اللغمیش؛ 1387

 8.   آل بویه و اختلافات مذهبی؛ یزدان شناس؛ 1386

 9.   سیف الدوله حمدانی؛ جواد قاسمی پور؛ 1385

10.    رابطه امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه؛ مهدی یکه خانی؛ 1388

11. مطالعات تاریخی  در اینترنت روش ها و بایست ها ، سید مهدی هاشمی 1389