(آنچه در ادامه می خوانید مصاحبه ای است با حجت الاسلام دکتر الله اکبری –عضو هیئت علمی گروه تاریخ اسلام مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) در جامعه المصطفی العالمیه درباره شخصیت حضرت فاطمه(س) در نظر سول خدا(ص) که توسط رضوانی نیا و از سوی روزنامه خراسان انجام شده است.)
فاطمه زهرا (س) دلبند و محبوب پیامبر(ص) بود. مهر و محبتی که پیامبر به دختر فرزانه اش داشت، از حد بیان بیرون است. پیامبر هرگاه به سفر می رفت، فاطمه (س) آخرین کسی بود که حضرت با او وداع می کرد و هنگام بازگشت، اولین کسی بود که به دیدار او می رفت. گاه، فاطمه (س) را مادر پدر می خواند و او را پاره ای از وجود خود می دانست و می گفت: هرگاه شیفته بهشت شوم، دخترم فاطمه را می بوسم.
پیامبر خدا (ص) درباره وی فرمود: «فاطمه حوراء فی صورة انسیة، فاذا اشتقت الی الجنة قبلت فاطمة، فاشم منها رائحة الجنة»، «فاطمه ، حوری(بهشتی ) است که به صورت انسان آفریده شده است. من هرگاه مشتاق بهشت می شوم، به نزد فاطمه می روم و بوی بهشت برین را از وی استشمام می کنم.»
… فرصتی فراهم شد تا در گفت وگویی با حجت الاسلام ا… اکبری مدرس حوزه علمیه قم و پژوهشگر تاریخ اسلام به ارتباط روحی و عاطفی عمیق و احترام متقابل پیامبر اسلام (ص) و حضرت فاطمه(س) بپردازیم. وی در این گفت وگو این احترام را ناشی از جایگاه والا و برجسته حضرت زهرا(س) ذکر کرد.
حضرت فاطمه(س) در خانه پیامبر(ص)
وی با اشاره به ارتباط عمیق عاطفی بین پیامبر اسلام(ص) و حضرت فاطمه(س) یادآور شد:
حضرت فاطمه(س) کوچک ترین دختر رسول ا… به شمار می آمدند، خواهران ایشان ازدواج کرده و به خانه همسرانشان رفته بودند و حضرت زهرا(س) به عنوان کوچک ترین فرزند در خانه پیامبر(ص) حضور داشتند و به یگانه دختر آن حضرت تبدیل شده بودند که همین حضور در خانه، زمینه ارتباط عاطفی و صمیمی بین آن ها را فراهم کرد و در گذر زمان به آن عمق بخشید؛ به خصوص این که وقتی حضرت خدیجه(س) و ابوطالب عموی پیامبر(ص)، که هر دو حامیان اصلی پیامبر(ص) به شمار می آمدند از دنیا رفتند، حضرت فاطمه(س) مونس و حامی پیامبر(ص) شدند و این ارتباط عاطفی ابعاد تازه ای به خود گرفت.
در این سال ها یعنی از سال دوم هجری تا زمانی که حضرت فاطمه(س) با امام علی(ع) ازدواج می کنند، پیامبر(ص) در شرایط بسیار سختی قرار داشتند و از این رو حضرت زهرا(س) حامی و مونس پیامبر(ص) می شوند. گفته شده است که در این سال ها در غیر ماه های حرام حتی بیرون آمدن از منزل هم به دلیل آزار و اذیت های کفار برای پیامبر(ص) سخت بود و حضرت صدیقه طاهره(س) ایشان را دلداری می دادند.
حضرت فاطمه(س) پس از ازدواج
ا… اکبری ادامه داد: پس از هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه، حضرت زهرا(س) با امام علی(ع) ازدواج می کنند. در شرح زندگی حضرت فاطمه(س) آمده است که منزل ایشان با خانه پیامبر(ص) فاصله بسیاری داشت لذا ایشان به حضور پدر رسیدند و از این موضوع شکوه و درخواست کردند که منزلشان در نزدیکی خانه پیامبر(ص) باشد. پیامبر پاسخ دادند که فعلا مسلمانان در شرایط مالی خوبی نیستند و امکان تهیه این منزل در شرایط فعلی وجود ندارد. وقتی این خبر به صحابه پیامبر(ص) رسید، آن ها خانه ای را برای حضرت فاطمه(س) و همسرشان در نزدیکی خانه پیامبر(ص) تهیه کردند تا ایشان از پیامبر دور نباشند که بعد از این واقعه این رابطه عاطفی عمیق تداوم پیدا کرد به خصوص این که وقتی پیامبر(ص) به جنگ و غزوه می رفتند اگر فاصله میدان جنگ تا شهر کم بود، حضرت فاطمه(س) به دیدار پیامبر(ص) می رفتند و در این ملاقات ها علاوه بر ارتباط عمیق عاطفی که با پدر داشتند، به مجروحان هم کمک می کردند.
فرزندان حضرت فاطمه(س) مورد علاقه خاص رسول ا…
این مدرس حوزه علمیه با اشاره به این که پیامبر اکرم(ص) علاقه بسیاری به فرزندان حضرت فاطمه(س) داشتند، خاطر نشان کرد: پیامبر(ص) چنان به فرزندان حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) علاقه داشتند که به طور مثال وقتی در سال نهم هجری ماجرای مباهله رخ داد و پیامبر قصد داشتند با عالمان مسیحی اهل نجران مباهله کنند، حضرت فاطمه(س)، امام علی(ع) و دو فرزند خردسال آن حضرات را همراه خود بردند که مسیحیان نجران با مشاهده این بزرگان، از مباهله منصرف شدند. این ماجرا، یکی از وقایعی است که نشان می دهد پیامبر (ص) علاوه بر حضرت فاطمه(س) علاقه بسیاری به خانواده آن حضرت نیز داشتند و این خانواده را اهل بیت خود می دانستند و رابطه بین آن ها ویژه و خاص بود که با روابط پیامبر با دیگران کاملا تفاوت داشت.
این روابط هم صرفا جنبه عاطفی نداشت؛ در خیلی از جاها حضرت فاطمه(س) در دفاع از پیامبر(ص) و اسلام وارد میدان می شدند و از ایشان و اسلام در برابر مشرکان دفاع و حمایت می کردند. این علاقه صرفا در حد عاطفی باقی نماند و ابعاد اجتماعی و سیاسی و دینی هم گرفت.
رفتار حضرت فاطمه(س) در راستای حفظ شأن و جایگاه پیامبر(ص) بود
وی در پاسخ به این سوال که حضرت فاطمه(س) با آن شأن والا و عظمت معنوی و نسبت خونی با پیامبر(ص)، آیا موجب تقویت جایگاه رسالت هم شدند یا حداقل به گونه ای رفتار می کردند که شأن و جایگاه پیامبر(ص) به عنوان رهبر جامعه مسلمانان حفظ و تقویت شود، گفت:
ابتدا باید بدانیم پیامبر(ص) یک انسان ممتاز و برجسته بودند که از طرف خداوند برای مقام رسالت انتخاب شدند. به این معنا که ایشان دارای چنان شخصیت باعظمتی بودند که خداوند ایشان را برگزید. از سویی حضرت(ص) نیز زحمات فراوانی کشیدند تا هم شایستگی این مقام و جایگاه را داشته باشند و هم رسالت و وظیفه خود را به نحواحسن انجام دهند. از طرفی حضرت فاطمه(س) هم جزو افرادی اند که دارای این جایگاه برجسته معنوی هستند. یعنی بدون نسبت با رسول ا… و به عنوان یک انسان جایگاه برجسته ای دارند اگر چه این جایگاه از پیامبر(ص) پایین تر است و هیچ کس نمی تواند جایگاه پیامبر(ص) را به دست آورد، اما بالاخره حضور داشتن در کنار پیامبر(ص) به حضرت فاطمه(س) کمک کرد تا ایشان جایگاه و مقام والای خودشان را ارتقا دهند.
بنابراین جایگاه و محور اصلی در موضوع رسالت و نبوت از آن خود پیامبر اسلام(ص) است اما نزدیکان پیامبر به ویژه حضرت فاطمه(س) به تمام معنا سعی در حفظ و تقویت جایگاه پیامبر(ص) داشتند.
منظورم این است که برای حضرت فاطمه(س) مهم بود که کاری انجام ندهند که باعث ناراحتی پیامبر(ص) یا شکسته شدن حرمت ایشان شود.
حضرت همواره تلاش می کردند عملکردی داشته باشند که علاوه بر این که عندا… شایسته و پسندیده است، عندالناس نیز پسندیده باشد و جایگاه والای معنوی پیامبر(ص) حفظ شود. در تاریخ حتی یک مورد هم گزارش نشده است که حضرت فاطمه(س) رفتاری داشته باشند که بر خلاف مسیر و جهت حرکت پیامبر(ص) بوده باشد بلکه برعکس ایشان بارها با اعمال خود به تقویت اسلام و دین پیامبر(ص) کمک کردند.
ایشان طبق منابع شیعی ۱۸سال در قید حیات بودند که ۸سال آن در مکه و در خانه پیامبر(ص) گذشت و ۱۰سال دیگر نیز در مدینه و البته در خانه حضرت علی(ع) و در همراهی با پیامبر(ص) و دین اسلام سپری شد. علاوه بر حضرت زهرا(س)، همسر و فرزندانشان نیز کاملا هم جهت و هم راستای فعالیت ها و رسالت پیامبر(ص) حرکت می کردند.
حضرت فاطمه(س) الگوی نزدیکان و بزرگان
ا…اکبری با اشاره به این که حضرت فاطمه(س) از این نظر که همواره پیامبر(ص) را در انجام رسالتشان یاری و شأن رسول ا… را حفظ می کردند، الگو است افزود: ما گاهی در عصر امروز و در جامعه خودمان مشاهده می کنیم که فرزندان و نزدیکان برخی از افرادی که دارای شان اجتماعی، سیاسی یا دینی هستند همراه با پدران خود نیستند و یا با اعمال خود به آبرو و شان آن ها لطمه وارد می کنند. در حالی که حضرت فاطمه(س) به عنوان یک الگوی مطرح در این زمینه، همواره پای بند اصول دینی و اسلامی و دارای جایگاه معنوی عندا… بودند و علاوه بر آن سعی می کردند در بین مردم و عندالناس نیز کاری نکنند که به جایگاه ویژه رسول ا… خللی وارد شود.
همان طور که اشاره کردم ایشان اعمال بسیاری را در راستای تقویت جایگاه والای معنوی پیامبر(ص) انجام دادند و در این مسیر گام برداشتند.
جایگاه حضرت فاطمه(س) عندا… و عندالناس
وی تصریح کرد: حضرت فاطمه(س) به جایگاهی دست یافتند که پیامبر(ص) درباره ایشان فرمودند: فاطمه(س) پاره تن من است. هرکس او را بیازارد مرا آزرده و هر که مرا بیازارد، خداوند را آزرده است؛ این جملات پیامبر(ص) نشان دهنده مقام والای حضرت فاطمه(س) نزد پیامبر(ص) و مهم تر از آن نزد خداوند است، رسول ا… فرزندان دیگری هم داشتند ولی درباره هیچ کس چنین تعابیری به کار نبردند و این تعابیر بیانگر عظمت مقام معنوی حضرت فاطمه(س) نزد خداست و این جملات صرفا از باب علاقه نسبی نیست بلکه فراتر از آن جایگاه برجسته یک انسان والا را نشان می دهد.
حضرت زهرا(س) و کسب رضایت پیامبر(ص)
در یکی از سفرهای پیامبر(ص)، حضرت زهرا(س) به این فکر افتاد که بد نیست هنگام مراجعت، برای احترام و خوشوقتی آن حضرت، مقداری وضع لباس و منزل را تغییر دهد، شاید وسیله خشنودی رسول ا… فراهم شود. لذا برای خود یک دستبند و یک جفت گوشواره و یک گردنبند از عاج تهیه کرد و پرده ای هم جلوی اتاق آویخت.رسول ا… از سفر مراجعت فرمود و طبق روش مقرر خود، مستقیم به خانه فاطمه(س) نزول اجلال فرمود. زهرا(س) با عشق به استقبال پدر شتافت و با یک دنیا محبت، دست پدر را بوسه زد، ولی برخلاف همیشه، این دفعه از پدر یک سردی آمیخته با غضب و بی اعتنایی مشاهده کرد. پیامبر با دیدن وسایل زینتی و پرده آویخته بر در اتاق از مکث کردن در منزل فاطمه(س) خودداری کرد و با حالت خشم از منزل وی خارج شد.اصحاب ملاحظه کردند، پیامبر آن قدر غضبناک از خانه فاطمه(س) بیرون آمد که کسی قدرت تکلم با آن جناب را نداشت. حضرت وارد مسجد شده و بر بالای منبر رفت.زهرا(س) بر حسب فراستی که داشت متوجه شد علت خشم پدر چه بود؟ گوشواره، دستبند و گردنبند را باز کرده، لای پرده پیچید و آن ها را به وسیله فضه خدمتکارش به مسجد خدمت پیامبر فرستاد و سفارش کرد که «پدر این ها را در راه خدا انفاق کن.»پیامبر تا چشمش به این اشیا افتاد، خوشوقت شد و فرمود: «فعلت فداها ابوها»؛ «دخترم مطابق رضای خدا رفتار کرد، پدرش فدایش باد». آری حضرت زهرا(س) چنین بود که پیامبر(ص) نسبت به آن حضرت فرمود: «من آذاها فقد آذانی …»
