حضرت امام حسن مجتبی(ع) در نیمه رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه به دنیا آمد[1]. کنیه ایشان ابومحمد و القاب آن حضرت سبط، زکی، مجتبی، ولی، سید، تقی، و طیب است.[2] بنا به روایات، از طرف پیامبر(ص)ا لقابی چون سید جوانان اهل بهشت، سبط اکبر، ریحانه الرسول[3] در مورد آن حضرت صادر شده است.
قابله ایشان سلمی بنت عمیس بعد از تولد امام را در پارچه‌ای زرد خدمت امام علی (ع) برای اسم گذاری آوردند[4] و ایشان فرمودند در این امر بر پیامبر خدا پیشی نمی‌گیرم. پیامبر برای ایشان نام حسن را که گویا تا آن روز در میان اعراب مرسوم نبود، انتخاب نموده[5] و برای ایشان عقیقه کردند[6]. امام حسن(ع) از کودکی دارای جایگاه ویژه‌ای در جامعه اسلامی بودند که حساسیت و بازخوردهای مثبت و منفی را در مورد تاریخ‌نگاری زندگی ایشان ایجاد کرده است. وی در جریان مباهله حضور داشته[7] و آیه تطهیر نیز او را جزء اهلبیت قرار داده است[8]. در جریان بیماری ایشان و برادرش امام حسین(ع) بود که پیامبر و امام علی و فاطمه زهرا(س) نذر کردند سه روز برای بهبودی ایشان روزه بگیرند که هر سه روز غذای خویش را به یتیم و اسیر و مسکین بخشیدند و سوره هل أتی در شأن ایشان نازل شد[9]. امام حسن(ع) پس از شهادت پدر بزرگوار خویش، مدتی کوتاه امور خلافت را عهده دار گردیده و مهیای جنگ با معاویه شدند[10]. با خیانت اطرافیان امام، ایشان مجبور به صلح با معاویه شدند[11] . معاویه به شرایط صلح پایبند نماند و بر شیعیان سخت گرفت و این بر برخی از مسلمانان گران تمام شده و با امام حسن به دشمنی و کج خلقی پرداختند[12]. امام بعد از جریان صلح به مدینه بازگشت. ایشان تا زمان شهادت در مدینه به تربیت اصحاب و نشر احادیث پیامبر(ص)پرداختند.[13] امام حسن(ع) 47 سال زندگی کردند و تقریب هشت سال با جد و مادرشان و سی سال با پدر بزرگوار خویش بودند. مدت خلافت ایشان 10 سال بود.[14]
نگارش : سید رضا هاشمی
[1]. ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج2، بیروت، دارالفکرللطباعه و النشر و التوزیع،1349ش، ص9.
[2]. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج43، تهران: انتشارات اسلامیه، بی تا، ص255.
[3]. تاریخ الموالید فی الموالید ائمه و وفیاتهم، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ1، بی تا، ص34.
[4]. محمد تقی سپهر، ناسخ التواریخ در احوالات امام حسن،ج1،قم، کتابخانه اسلامیه، چ1،بی تا، ص120-121.
[5]. بحارالانوار، ج43، ص253.
[6]. محمدباقرمجلسی، جلاء العیون، ج2، تهران، انتشارات واسع، بی تا، ص504.
[7]. فخر رازی، تفسیر مفاتیح الغیب، ج8، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ص85.
[8]. سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج16، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چ3، ص326.
[9]. باقر شریف القریشی، حیاه الامام حسن بن علی(ع)،ج1، بیروت، دارالبلاغه، چ1، 1413ق، ص77-79.
[10]. احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، دارصادر، بیروت، بی تا، ص191.
[11]. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین،بیروت، دارالمعرفه، بی تا، ص26. اسدالغابه، ج2، ص13؛
[12]. حیاه الامام حسن بن علی(ع)، ج2، ص232-237.
[13]. بحارالانوار، ج44،ص123-154.
[14]. تاریخ الموالید فی الموالید ائمه و وفیاتهم،همان.
