گزارشی از چهارمین پیش نشست همایش بین المللی امت اسلامی

عنوان نشست: مؤلفه های هویت در امت اسلامی و کارکردهای آن

سخنران: حجة الإسلام و المسلمین دکتر محمدحسین برجیان (پژوهشگر و استاد علوم سیاسی)

زمان برگزاری: در تاریخ هفدهم آذر 1392

مکان برگزاری: مجتمع امین ، بلوک 1، طبقه دوم، سالن جلسات پایان نامه

تعداد شرکت کنندگان: 15 نفر از دانش پژوهان  محترم گرایش تاریخ اسلام در مقاطع  سطح4، دکتری  و کارشناسی ارشد

اقدامات و هماهنگی های پیش از جلسه: دعوت از استاد  مدعو، تعیین  وقت جهت مکان برگزاری، پذیرایی از شرکت کنندگان، فیلمبرداری از  نشست.

جلسه با قرائت آیاتی از کلام الله مجید آغاز شد و پس از آن، حجة الإسلام و المسلمین دکتر عبدالمحمدی مدیر گروه علمی تربیتی تاریخ اسلام مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی، با خیر مقدم به حضار و تشکر از استاد برجیان به دلیل پذیرش دعوت گروه تاریخ اسلام برای برگزاری این نشست، یادآور شدند که گروه تاریخ اسلام هرچند هفته یکبار جلسه ای تخصصی با حضور صاحب نظران در مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی و تاریخی برگزار می نماید و این جلسه نیز از آن جهت که مقدمه ای است برای همایش بین المللی امت اسلامی دارای اهمیت ویژه ای است.

سپس حجة الإسلام برجیان مطالبی فرمودند که خلاصه آن از این قرار است:

بحث هویت امت، بحث مهمی است و در مقابل هویت ملی مطرح می شود.

آنچه در علوم سیاسی مطرح بوده هویت ملی است، ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، گرایش به امت اسلامی در جهان اسلام پررنگ تر شد.

پایان نامه کارشناسی ارشد بنده با عنوان (واحد سیاسی در اسلام) بوده است و در آن ابتدا به ملی گرایی و هویت ملی و آثار و کارکردها و نواقص آن پرداختیم و سپس نظریه امام خمینی«ره» درباره هویت اسلامی و امت اسلامی را تبیین کرده و به مقایسه آنها پرداختیم.

ایشان در تبیین مفهوم هویت گفتند: هویت عبارت است از وجه مشترکی که یک گروه و جمعیت را زیرمجموعه خود می سازد. به عنوان نمونه: اطاعت و بندگی خدا و نیز دوستی و دشمنی ها (حب و بغض) از مؤلفه های امت اسلامی است که ریشه در تعالیم قرآن و روایات معصومین«علیهم السلام» دارد.

البته هویت ها می توانند متعدد باشند که در آن صورت، اگر تعارض بین آنها پیش بیاید، ‌آنچه اولی و اهم است ترجیح خواهد یافت؛ مثلاً اگر فردی هم دارای هویت زبانی باشد و هم هویت اسلامی، حاضر خواهد بود، برای حفظ هویت دینی و اسلامی، از پرداختن به هویت زبانی خود صرف نظر کند.

ایشان یادآور شدند که برای شکل گیری هویت دو عامل لازم است:

1) پذیرش جامعه 2)کارآیی .

از این رو هویت اسلامی زمانی تثبیت خواهد شد که علاوه بر پذیرش و تعهد جامعه، کارآیی آن نیز ملموس باشد، و این منوط به تئوری سازی صاحب نظران اسلامی است.

دکتر برجیان با یادآوری شکست دولت عثمانی و نیز فروپاشی حکومت اسلامی مصر (در قرن 19 م) به دلیل عدم اتکاء به هویت اسلامی، ضرورت توجه کشورهای مسلمان به هویت اسلامی و امت اسلامی را یادآور شد.

در ادامه این نشست علمی تخصصی، طلاب شرکت کننده نیز به بیان سؤالات خود از استاد برجیان پرداختند؛ از جمله:

1. همانطور که گفتید هویت باید اثر داشته باشد، ولی به نظر می رسد جهان غرب که محور هویت ملی را مطرح می کند موفق تر است؟

استاد برجیان: کشورهای غربی در ظاهر موفق تر به نظر می رسند، ولی بدهکارترین کشورها هستند و حتی کشورهای اسلامی که الگوی کشورهای غربی را اجرا می کنند همین حکم را دارند؛ مثلاً مالزی که فقط 26 میلیون جمعیت دارد هرچند در صنعت پیشرفت کرده ولی بدهی سنگینی دارد و در سال 1997 رسماً اعلام ورشکستگی کرد.

2. در تضاد بین هویت اسلامی و هویت ملی چه باید کرد ؟( مثل ضرورت ایجاد رابطه اقتصادی با کشورهای غربی)

استاد برجیان: یقیناً هویت اسلامی مقدّم است و نباید متکی به غرب و فرهنگ غیر اسلامی شد. و به همین دلیل است که می گوییم نیازمند تئوری سازی هستیم. مثلاً اگر کشورهای اسلامی به اتحاد اقتصادی و سیاسی برسند یقیناً از کشورهای غیر اسلامی بی نیاز خواهند بود.

در انتهای این نشست، از حضار شرکت کننده پذیرایی به عمل آمد.

تنظیم کننده: حجة الإسلام و المسلمین غضنفری