سرمایه محبت زهراست دین من
من دین خویش را به دو دنیا نمی‌دهم
گر مهر و ماه را به دو دستم دهد قضا
یک ذره از محبت زهرا نمی‌دهم
شناخت امام و امامت از مهم‌ترین مسائلی است که در قرآن و منابع روایی بدان اشاره شده است.
قرآن کریم مقام امامت را بالاتر از نبوت دانسته؛ لذا به حضرت ابراهیم علیه‌السلام بعد از مقام نبوت به عنوان ترفیع درجه، مقام امامت عطا می‌شود [1] و به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ابلاغ می‌شود که اگر امام بعد از خود را به جامعه معرفی نکند، انجام رسالت بیست و سه ساله‌اش هدر رفته است [2] و آن روز که امام بعد از خود را معرفی کرد، دین اسلام کامل گشت و نعمتها به حد نهایی رسید و خداوند متعال با مهر تأیید ابدی و نهایی مکتب اسلام را امضا کرد. [3]
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آن روزی که در «یوم الدار» بعثت خویش را علنی کرد، اولین دغدغه‌ای که داشت، تعیین امامت بعد از خود بود و در طول عمر رسالت خویش، بارها بر این مسئله پای فشرد و آخرین و جامع‌ترین سخن خویش را در این باب در «غدیر خم» بیان کرد. یکی از جملاتی که در باب امامت از آن حضرت رسیده، جملة «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یعْرِف اِمَامَ زَمَانِهِ…» است.
آنچه پیش رو دارید، در گام اول بررسی این حدیث در منابع شیعه و اهل سنت است و در گام بعدی، این مسأله را مورد بررسی قرار می‌دهیم که فاطمه زهرا علیها‌السلام که بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم با فاصله کمی از دنیا رفت و به شهادت رسید، امام خویش را چگونه شناخت؟ و چه کسی را به عنوان امام خویش معرفی کرد؟
بررسی حدیث
الف. در منابع شیعه
حدیثی که بدان اشاره شد، در منابع شیعه از طرق مختلف و با بیانهای گوناگونی از طریق شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیه‌السلام نقل شده است که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود.
1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در بیان معروف خود فرمود : «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یعْرِف اِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةَ الجَاهِلِیةً؛ [4] هر کس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلی از دنیا رفته است.»
در بیان دیگر به عنوان ذکر مصداق فرمود :«مَنْ اَنْكَرَ القَائِمَ مِنْ وُلْدِی فِی زَمَانِ غَیبَتِهِ مَاتَ مِیتَةَ الجَاهِلِیةً؛ [5] هر کس قائم از اولاد من را در دوران غیبتش انکار کند، به مرگ جاهلیت مرده است.»
2. امام حسن علیه‌السلام
از آن حضرت فقط در یک مورد شبیه همان چیزی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده، روایت شده است. [6]
3. امام حسین علیه‌السلام
وقتی از حضرت حسین ابن علی علیه‌السلام درباره معرفت خداوند سؤال شد، حضرت فرمود: «مَعْرِفَةُ اَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ اِمَامَهُم الَّذی یجِب عَلَیهِم طَاعَته؛ [7] شناخت اهل تمام زمان‌ها امامشان را که اطاعت او بر آنها واجب است.»
دانلود متن کامل مقاله، در قالب پی دی اف، حجم 795 کیلو بایت
منبع: نشریه مبلغان، تیر و مرداد 1384، شماره68..
