اصطلاح يوتوپيا (Utopia) معادل آرمان شهر يا به تعبير برخي نويسندگان «خوبستان»، نخستين بار توسط تامس مور، نويسنده و فيلسوف شهير انگليسي، در فاصله سال هاي 1515 و 1516 ميلادي ساخته و به کار گرفته شد و به جامعه اي اطلاق گرديد که اصول و مباني آن بر پايه نظامي عقلاني و آرمان خواهانه استوار بود.
اگرچه اين واژه محصول قرن شانزدهم است، اما خاستگاه زماني انديشه آرمان شهري و مدينه فاضله پنج قرن قبل از ميلاد است. افلاطون، متفکر يوناني، در کتاب جمهور خود، اولين کسي است که اين چنين جامعه ايده آلي را به تصوير کشيده است. آنچه در اثر افلاطون بيش از همه جلوه مي کند، مساله عدل و عدالت محوري جامعه خيالي اوست که در راس آن، پادشاه – فيلسوف قرار دارد و تقريبا در تمامي ده بخش کتاب به چشم مي خورد. پس از افلاطون، انديشمندان ملل مختلف به گونه اي گرايش به شهر آرماني را در آثار و نوشته هاي خود نشان دادند و توصيفات متعددي از ويژگي هاي آن بيان کردند. در ميان فلاسفه ايراني، فارابي در کتاب آراي اهل مدينه فاضله، شهر خيالي روحاني خود را با تاکيد بر اصول فلسفي مطرح کرد و پس از او، حکيم اشراقي، شيخ شهاب الدين سهروردي – که ديد فلسفي او همسو با تفکر فلسفي اشراقي افلاطون بود – با خلق اصطلاح «ناکجا آباد»، تصويري از دنياي مطلوب خود به دست داد.
تفاوت آشکاري که در مدينه هاي فاضله و آرمان شهرهاي فلاسفه مختلف وجود دارد جنبه زميني يا روحاني آنهاست. يوتوپياي مور، با آن که صبغه اي ديني دارد، اما اصول جامعه کمونيستي بر آن حاکم است. مدينه فاضله فارابي با اتکا احکام شريعت بيشتر رنگ فلسفي دارد و کلي گويي در آن اصلي اساسي است و ….
با جستجو در آثار و کلمات ائمه هدي و معصومان (ع) در مي يابيم که نوعي خاص از آرما ن شهر ملموس و ديني، متکي بر آموزه هاي قرآني و اسلامي در انديشه آنان وجود دارد که همه چيز در آن کاملا روشن و زلال و بدون هيچ گونه ابهامي مشخص شده است و کاملا رنگ الهي و فرابشري دارد. به تعبيري ديگر، جامعه آرماني اسلامي از پيوند ملک و ملکوت شکل مي گيرد و خدايي سميع، بصير و عليم و در عين حال، رووف، رحيم و مجيب در راس آن است. اين جامعه در سخنان همه معصومان دين، از جمله در ادعيه، خطب و کلمات حضرت صديقه کبرا (س) به روشني ترسيم شده است. در اين جستار، برآنيم که اين جامعه آرماني را، به وضوح و روشني و با ذکر تمام جزئيات و ويژگي هاي آن، با استناد به سخنان اين بانوي بزرگ معرفي نماييم.
كليد واژه: حضرت فاطمه (س)، جامعه آرماني، رهبر، قانون، جامعه غير آرماني
دانلود متن کامل مقاله، در قالب پی دی اف، حجم 575 کیلو بایت
منبع: علوم حدیث، سال13، شماره2.
