بغداد دوره آل بویه شاهد هم گرایی و واگرایی میان گروه ها و فرقه های متعددی بود. در این بین امامیه نیز به بهره گیری از اقتدار آل بویه و همراهی با آنان از یک سو و حنابله به دلیل بهره مندی از جایگاه خلافت عباسی در دو قطب مخالف قرار گرفته بودند. اختلاف اساسی حنابله و امامیه در باورهای کلامی بوده است و تفاوت و اختلاف اندیشه ای آنان در مسایل سیاسی نیز از برون دادهای آن است. از مهم ترین موضوعات فکری کلامی بین آنان، توحید، کتاب، سنت، جایگاه نبی و پیامبر (ص)، جایگاه امام و امامت، امر به معروف و نهی از منکر و بحث بسیار مهم جایگاه صحابه است.
در این نوشتار بحث توحید، کتاب و سنت از دیدگاه این دو فرقه مورد بررسی قرار گرفته و شباهتها و تفاوتهای دیدگاه آنان تبیین گردیده تا زمینه هم فکری و تقابل فکری کلامی بین آنان مشخص شود. در این نوشتار در بحث از رویکرد آنان، مسایلی که به عملکرد و رفتارهای آنان نیز ارتباط داشته، مورد توجه قرار گرفته است؛ زیرا بسیاری از مسایل مربوط به هم گرایی و واگرایی بین فرقه ها به رفتار شناسی پیروان فرقه ها بر اساس باورهایشان بستگی دارد.
