عنوان پایان نامه:سیره اخلاقی، علمی و سیاسی امام صادق(ع)
دانش پژوه:نرگس گریوانی
استاد راهنما:اعظم رحمت آبادی
استاد مشاور:علی اجزاء شکوهی
دانشگاه:حوزه علمیه خراسان
واحد:مدرسه علمیه پیروان حضرت زهرا(س) – مشهد
کلید واژگان:سیره، اخلاق، سیاست، علم، امام صادق(ع)، بنی عباس، شیعه.
چکيده:
موضوع این پایان نامه «سیره اخلاقی، علمی و سیاسی امام صادق(ع)» است و هدف از طرح آن، تبیین زوایای مختلف زندگی امام صادق(ع) و آشنایی همگان به ویژه شیعیان با آن به منظور کسب شناخت و آگاهی بیشتر و بهتر در جهت تبعیت از سیره آن امام بزرگوار و نیز به‌کارگیری آن در زندگی فردی و اجتماعی خویش است. دامنه تحقیق تمام دوران زندگی حضرت را در بر می‌گیرد از ولادت تا شهادت. امام جعفر بن محمد ملقب به صادق(ع) – مشهورترین لقب- در سال 83 هجری در مدینه متولد شدند. پدر ایشان امام محمد باقر(ع) و مادر ایشان فاطمه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر می‌باشد. حضرت با بانویی به نام «حمیده» ازدواج کردند. فرزندان امام هفت پسر و سه دختر است. حضرت در عبادت و پرهیزکاری، گذشت، استقامت، شجاعت، سخاوت، مدارا و دیگر فضایل اخلاقی سرآمد بودند. زندگی بی تجمل همراه با نظافت، نظم، وقت شناسی، مهمانداری، رسیدگی و توجه به نیازهای مردم و تلاش و کوشش و اصلاح بین مردم از دیگر خصوصیات سیره فردی و اجتماعی آن حضرت است. امام در ترویج مکتب جعفری و اسلام واقعی، مؤثرترین عامل بودند و تلاش وسیعی را در راه گسترش و تبیین فرهنگ شیعی و حفظ آن در برابر جریانات فکری منحرف آغاز کردند، که ثمره آن تربیت شاگردان و بزرگانی چون زراره، هشام، ابان و … می‌باشد که هر یک چونان ستاره ای در آسمان دانش اند. تألیفات و آثار بجا مانده از امام صادق(ع)، کلمات و حکمت‌ها همه نشان دهنده گستره دانش و علم الهی آن حضرت است و مکتب شیعه وامدار آن است و به همین جهت مکتب جعفری لقب گرفته است. حضرت با انجام مناظرات و گفت و گوها به روشنگری و تبلیغ اسلام ناب پرداختند و با مبارزه با انحرافات فکری به ویژه غلو، تشیع را حفظ و حراست نمودند. شخصیت امام(ع) متعلق به تمام جهان اسلام است و ایشان در میان اهل سنت از جایگاه ویژه ای برخوردارند. نظرات بزرگان و دانشمندان اهل سنت مانند ابوحنیفه و مالک درباره ایشان گویای نکته ذکر شده است. دوران زندگی امام(ع) مصادف با حکومت ده تن از بنی‌امیه و دو نفر از بنی العباس بود. در زمان انتقال قدرت به بنی العباس فرصتی برای امام و شیعیان پیش آمد تا در جهت نشر مکتب اهل بیت(ع) از آن بهره ببرند. پس از استقرار حکومت بنی عباس و گذشت چهار سال از حکومت سفاح – اولین خلیفه عباسی- نوبت به برادرش منصور رسید. او فشارهای بسیاری را علیه امام و شیعیان وارد نمود و حضرت را تحت نظر داشت. اما با فعالیت‌های پنهانی و نیز با رفتار و سخنان خود نارضایتی خویش را از حکومت جور ابراز می‌داشت و به هیچ وجه با منصور و حکومت وی از در سازش وارد نشد سرانجام در سال 148 هجری پس از 34 سال امامت – در سن 65 سالگی- به شهادت رسیدند. منابعی که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت است علاوه بر قرآن و نهج‌البلاغه از کتاب‌های معتبر تاریخی مانند: مروج الذهب و الکامل فی التاریخ و منابع روایی مانند: الکافی، بحارالانوار، ارشاد مفید، تحف العقول، توحید صدوق، کشف الغمه فی معرفه الائمه، وسایل الشیعه و … بهره گرفته شده است. همچنین از کتاب‌هایی که ویژه تاریخ زندگی حضرت صادق(ع) نوشته شده‌اند. مانند: الامام الصادق و المذاهب الاربعه (اسد حیدر)، الامام الصادق (محمدحسین مظفر)، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (رسول جعفریان) و ائمتنا (علی محمد دخیل) و .. استفاده شده است. روش این تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و توسعه ای و به اعتبار ماهیت و روش توصیف و تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای بوده است. نتیجه آنکه امام صادق (ع) در راه احیاء و پاسداری تشیع و اسلام راستین و تبیین صحیح سنت پیامبر (ص) تلاش طاقت فرسایی نمودند و زحمات فراوانی را متحمل شدند. نیز با تربیت شاگردان برجسته و عالم و تشکیل حوزه درسی و نشر معارف اسلامی و بالا بردن سطح دانش مسلمانان و پیروان خود و با بجا گذاردن آثار ارزشمند و احادیث گران‌سنگ در زمینه فقه فلسفه و کلام و عقاید و تفسیر و موضوعات متنوع دیگر خدمات شایانی به مکتب تشیع نمودند که امروزه آثار درخشان آن را مشاهده می‌کنیم و همه ما وامدار آن حضرت هستیم، بنابراین لازم است با پیروی صحیح از ایشان و کسب معرفت نسبت به شخصیت آن حضرت، ادای دین نماییم..
