سید مرتضی حسینی شاه ترابی، استاد مدعو گروه تاریخ اسلام جامعه المصطفی العالمیه در آستانه سالروز ولادت امام هادی(ع) در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به نوع برخورد آن حضرت با جریان های انحرافی درون شیعی، اظهار کرد: حدود دو ده از عصر امامت امام هادی(ع) یعنی از زمان روی کارآمدن متوکل در سال 232 هجری تا 254 دوره ی قدرت یابی جریان اهل حدیث و ظاهرگرایان اهل سنت و پشتیبانی حکومت از آنهاست.
وی ادامه داد: پیش از آن، سیاست خلفای عباسی ازجمله مأمون بر حمایت و پشتیبانی از عقل گرایان معتزلی استوار بود، اما در این دوره، سیاست حکومت عباسی به پشتیبانی از مخالفان معتزله تغییر یافت و رشد و گسترش عقل گرایی متوقف شد. از سوی دیگر کلام شیعی نزدیکی اش به عقل گرایی معتزله بیشتر بود تا ظاهرگرایی اهل حدیث. به همین دلیل، سیاست حکومتی در مخالفت با عقل گرایی طبیعتاً فضا را برای کلام و باورهای کلامی شیعی نیز نامساعد می کرد.
این پژوهشگر تاریخ اسلام با تاکید بر اینکه امام هادی(ع) در چنین فضایی عهده دار رهبری فکری و سیاسی جامعه بود و تلاش می کرد مرزهای فکری و اعتقادی تفکر شیعی را از دستبرد آسیب ها و انحراف ها حفظ کند، افزود: این تلاش به چند دلیل مهم بود: نخست، انتقال درست معارف اهل بیت(ع) به شیعیان و پیروان ایشان؛ دوم، ارائه ی تصویر درست و هماهنگ از باورهای شیعی به جامعه ی اسلامی به خصوص غیرشیعیان.
وی بیان کرد: به نظر می رسد امام هادی(ع) جریان های انحرافی درون شیعی را آسیب زننده تر از جریان های کلامی غیرشیعی معارض می دیدند و به همین سبب، توجه خود را به مواجهه ی با این جریان ها معطوف کرده بودند. در این راستا، گزارش های تاریخی و حدیثی اشاره صریح به موضع گیری های آن حضرت(ع) در برابر جریان های درون شیعی «غالیان» و «واقفیه» و همچنین «مجسمه» دارند.
حسینی شاه ترابی گفت: عده ای از شیعیان تحت تأثیر فضای فکری غالب بر جامعه در این دوره یعنی ظاهرگرایی، قائل به جسمانیت خدا شده بودند، ولی امام هادی(ع) به صراحت و روشنی هرگونه اعتقاد به جسم بودن خداوند را نفی می کرد و می فرمود: «کسی که گمان می کند خداوند جسم است، از ما نیست و ما در دنیا و آخرت از او بیزاریم».(کتاب توحید شیخ صدوق)
وی با بیان اینکه آن حضرت در برابر واقفیه هم موضع گیری روشنی داشت که می توان آن را در جواب به نامه ی ابراهیم بن عقبه در پرسش از واقفیه دید که کتاب رجال کشی آن را نقل می کند، اذعان کرد: اظهار بیزاری امام هادی(ع) از واقفیه در این نامه موضع گیری صریح آن حضرت و تعیین خط مشی شیعیان در برابر واقفیه است، گرچه این خط مشی پیش از آن توسط دیگر ائمه مشخص شده بود.
این کارشناس تاریخ تمدن اسلامی تاکید کرد: تندترین موضع گیری های امام هادی(ع) را می شود در برابر جریان درون شیعی «غالیان» دید. با این توضیح که «غلو» جریانی نبود که آغاز حیاتش در دوره ی آن حضرت باشد، ولی امتداد آن در این دوره آسیب های جدی به شیعه وارد می کرد.
حسینی شاه ترابی تصریح کرد: این آسیب از یک سو درونی بود یعنی از درون مذهب باورها و اعتقادات شیعه را تخریب می کرد و از سوی دیگر، بیرونی بود یعنی تصویر شیعه را در چشم انداز جامعه ی اسلامی و در نگاه غیرشیعیان خدشه دار می کرد.
وی با اشاره به موضع گیری امام هادی(ع) در برابر جریانات منحرف شیعی خاطرنشان کرد: از مهمترین اقدامات آن حضرت در مواجهه با جریان «غلو» اظهار بیزاری از آنها و معرفی سران و رهبران این جریان بود.
پژوهشگر تاریخ اسلام یادآور شد: این اظهار بیزاری همراه با دستور تحریم اجتماعی غالیان و امر به دوری از آنها بود و در اقدامی شدیدتر از سوی آن حضرت، لعن سران غلو را شاهدیم و می بینیم این تقابل تا جایی پیش می رود که آن حضرت(ع) امر به حذف فیزیکی «فارس بن حاتم قزوینی» که یکی از سران غالیان است، صادر می کند.
/پایان پیام/
