اثري است در باره زندگاني صحابه رسول خدا (ص) که مجلد اول آن اختصاص به کساني از صحابه دارد که به کنيه شهرت دارند.
نوشتن در باره اصحاب پیامبر(ص) در میان شیعیان معمول نبوده و هر بار نیز که چیزی نوشته شده، به دلیل آنچه پس از رحلت حضرت رخ داده است، با نگاهی انتقادی بوده است.
شیعیان به «صحابه منتجب» و برگزیده باور دارند و چنان نیز که برای همه مقام عدالت قائل شده، فعل و قول آنان را منبع شرعی بدانند. با این حال باید توجه داشت که صحابه منتجب فراوان هستند و شامل چند هزار یا دست کم چند صد انصاری هم می شود که در جمل و صفین به دفاع از امام علی علیه السلام وارد معرکه شده و به دفاع از آن حضرت پرداختند.
اکنون برای یکبار والبته در سطحی عالی کاری در باره صحابه رسول خدا صورت گرفته است. اساس این کار، اولا کتابهای خاصی است که در قرون مختلف سنیان در باره صحابه نوشته اند و ارکان آن همان کتاب استیعاب و اسد الغابه و اصابه است. با این حال، به دلیل آسان شدن جستجو در متن حدیثی و تاریخی و رجالی با ابزارهای رایانه ای جدید، امکان تلاش بیشتر برای دریافت اطلاعات درست فراهم شده است. در سالهای اخیر حتی سنیان کتاب منسجمی در سطحی عالی در باره زندگینامه صحابه ننوشته اند و می توان گفت که این اثر اگر کامل شود، عجالتا از کارهای موجود در عالم سنت و شیعت از همه مفصل تر و درست تر است. مجلدی که انتشار یافته صرفا اختصاص به کسانی ازصحابه دارد که به کنیه شهرت دارند. بجز آن مدخل مفصلی هم در باره حضرت خود محمد (ص) دارد. مقدمه ای در باره کتابهای مربوط به صحابه شناسی، پیشینه بحث در این باره را در متون کهن دنبال کرده است. کار نوشتن این طرح توسط جمعی از پژوهشگران پژوهشگاه حوزه و دانشگاه انجام پذیرفته و مدخلها متعلق به همان افراد است که نامشان زیر هر مدخل آمده است. این امر سبب شده است تا یکدستی در نگارش حفظ شود و به کیفیت کار بیفزاید.
برگرفته از سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
