آنه ماری شیمل، در هفتم آوریل 1922م، در شهر ارفورت آلمان چشم به جهان گشود. وی، پس از گذراندن دوره دبیرستان، در رشته زبان و ادبیات عربی و علوم اسلامی در دانشگاه برلین به تحصیل ادامه داد. پس از آن، در وزارت امور خارجه در مقام مترجمی کار کرد. از سال 1946 در دانشگاه ماربورگ به تدریس در رشته های فوق پرداخت و در همین دانشگاه دکترای تاریخ ادیان را نیز گذراند.
در سال 1954، در دانشگاه آنکارا به تدریس تاریخ ادیان مشغول شد. در همین جا بود که با ادبیات کلاسیک ترک و زمینه های اسلامی آن آشنا شد. از سال 1961 به مدت شش سال، در علوم اسلامی، به تدریس در دانشگاه بن پرداخت. در سال 1967م، وارد دانشگاه هاروارد آمریکا شد و در مقام استادی در رشته فرهنگ های هندی – اسلامی به کار پرداخت. وی، دارای چندین دکترای افتخاری از دانشگاه های سند، اسلام آباد و پیشاور پاکستان و دانشگاه تهران است. دانشگاه های اپسالار سوئد و قونیه ترکیه هم، به خاطر مطالعات و بررسی های عمیق به ایشان دکترای افتخاری عطا کردهاند. دریافت جوایز گوناگون علمی و ادبی نیز، از افتخارات این دانشمند پر تلاش است. ایشان در فرهنگ ترکی، فارسی و هندی کار کرده و درباره افرادی چون مولانا، اقبال لاهوری، حافظ و برخی از شعرا و نویسندگان ترک قلم زده است. عمده تحقیقات ایشان، در زمینه عرفان و تصوف اسلامی است. شیمل در سن هشتاد سالگی در بیست و شش ژانویه 2006 م چشم از جهان فرو بست. آثاری بسیار در زمینه های مختلف علوم اسلامی، از وی بر جای مانده است از جمله می توان به آثار ذیل اشاره کرد:
«ادبیات اسلامی هند»، ترجمه یعقوب آژند، در آمدی بر اسلام با ترجمه دکتر عبد الرحیم گواهی، این کتاب به منظور آشنایی غرب با مسلمانان و اسلام در 1990 م به زبان آلمانی و در 1992 م به زبان انگلیسی انتشار یافته است. این کتاب، به عنوان مقدمه و به شکل مختصر، به معرفی اسلام پرداخته است. در کتاب، نگاهی پدیدار شناسانه به اسلام که مجموعه سخنرانی های ایشان در شهر ادینبورگ انگلستان با عنوان «تبیین یا اسطوره زدایی آیات الاهی» ایراد شده است، مفصل تر به معرفی و بررسی احکام اسلام پرداخته است. این کتاب در 1994 در شهر آلبانی امریکا منتشر شده است. در 1995، علی رغم مخالفت های صهیونیست ها، موفق به دریافت جایزه صلح کتاب از سوی رئیس جمهور آلمان شد که مبلغ نقدی آن را به دانشگاه بن بخشید تا برای بورس تحصیلی جوانان کشورهای اسلامی، در آن کشور هزینه شود. «من بادم و تو آتش» کتابی است درباره زندگی مولانا با ترجمه فریدون بدره ای، «شکوه شمس» نیز، کتاب دیگر خانم شیمل، در آثار و افکار مولانا است که با مقدمه ای ازجلال الدین آشتیانی و ترجمه حسن لاهوتی به چاپ رسیده است. این کتاب نخستین اثر خانم شیمل است که در ایران ترجمه شده است .
«الاسلام و عجائب المخلوقات»، کتاب دیگر ایشان به زبان عربی است. «احلام الخلیفه، الاحلام و تعبیرها فی الثقافه الاسلامیه»، «ابعاد عرفانی اسلام»، ترجمه عبدالرحیم گواهی، «زن در عرفان و تصوف اسلامی»، تصحیح کتاب سیرت شیخ ابو عبدالله ابن خفیف شیرازی. «خوشنویسی و فرهنگ اسلامی» و «نام های اسلامی» نیز، از آثار ایشان است. کتاب «افسانه خوان عرفان»، مجموعه مقالاتی است که به مناسبت همایش عرفان، پلی میان فرهنگ ها، به اندیشه و آثار و زندگی خانم شیمل پرداخته است. این مقالات به کوشش حسین خندق آبادی جمع آوری شده است.
اما کتاب محمد رسول خدا – صلی الله علیه و آله –
کتاب «محمد رسول خدا»، آن چنان که خود در مقدمه کتاب بیان داشته است، حاصل چهل سال علاقه نویسنده نسبت به شخصیت پیامبر است. خانم شیمل از همان ابتدای جوانی با شناخت مفهوم محمد عارف و مطالعه کتاب ها و شنیدن مولودیه های ترکی و عرفانی به تحقیق درباره تعظیم عامه مردم نسبت به پیامبر- صلی الله علیه و آله – علاقه مند شده است. بررسی متون شعری و عرفانی پاکستان و هند و مطالعه ادبیات عامیانه، سندی به تحقیق در موضوع تکریم پیامبر و انعکاس آن در ادبیات خاصه شعر انجامید. وی، بر این باور است که متداول ترین علت رنجشی که مسیحیان، بیش تر نا بخردانه در دل مسلمانان نشانده اند، از آن بر می خیزد که مسیحیان مطلقاً از درک حرمت بسیار والایی که مسلمانان برای شخص پیامبر خود قائلند، ناتوانند.
خانم شمیل، با نگرشی ظریف، تلاش کرده مهر پیامبر را در دل مسلمانان ترک و عرب و افریقایی جست وجو کرده و در این زمینه تنها به تأملات عارفانه و دقایق شاعرانه و افکار فیلسوفانه و گزارش های مورخان و راویان احادیث و مفسران قدیم و جدید قرآن در عالم اسلام منحصر نمی شود، بلکه، گوشه هایی از بحث ها و جدل ها و استدلال های متکلمان و متفکران را در روشن بینی های عارفان پاکدل مسلمان گرد آورده است.
شیمل، با نشان دادن چهره انسانی و روحانی پیامبر اسلام – صلی الله علیه و آله – به عالم غرب، سعی کرده توهمات غرب را نسبت به پیامبر روشن سازد.
ویژگی دیگر این پژوهش، توجه به فرهنگ عامه مسلمانان در ابراز علاقه و ارادت نسبت به پیامبر است. در واقع حقیقت وجودی حضرت محمد- صلی الله علیه و آله – را از زاویه رخنه اش در دل و جان عموم مسلمانان درس خوانده و درس نا خوانده که در حکایت ها و افسانه ها و اشعار عامیانه آنان انعکاس یافته است، توضیح می دهد.
بدین ترتیب هدف شیمل از نگارش کتاب نشان دادن چهره واقعی پیامبر به غربیان بوده است.
وی، در جایی از کتاب می گوید: «شاید خوانندگان مغرب زمین که با سنت آمیخته به نفرتی چندین قرنی، نسبت به محمد پرورش یافته اند، انگشت تحیر گزند، اگر دریابند که در همه خبرها و گزارش ها بر خصلتی که در وجود پیامبر به طور ویژه تأکید رفته است، فروتنی و مهربانی اوست. نکته ای که در غرب به شدت بر خلاف آن تبلیغ می شود و همواره تلاش شده تا پیامبر- صلی الله علیه و آله – را شخصی خشن و جنگ طلب معرفی کنند».
خانم شیمل معتقد است، یک نوع همگرایی و تشابه در رفتار و آداب همه مسلمانان وجود دارد که برگرفته از تلاش آنان برای به کار بستن روش و سیره پیامبر- صلی الله علیه و آله – در زندگی روزمره آنان است.
خلاصه ای از فصل های کتاب
فصل یکم، سیره و سرگذشت؛ در این فصل، به سیر به وجود آمدن دانش حدیث و تلاش مسلمانان در حفظ و ثبت جزئیات سخنان و سیره پیامبر – صلی الله علیه و آله – اشاره شده است. مختصری از تاریخ زندگی پیامبر نیز در این فصل آمده است.
فصل دوم: مقتدای نکو؛ ویژگی های پیامبر و اهمیت ایشان در بین مسلمانان، بعد از نام خداوند و قرآن و اهمیت قول و رفتار پیامبر و تلاش علمای اسلام، در یافتن حدیث و تدریس آن، نوشتن کتاب های دلایل و شمایل و توصیف صورت و سیرت زیبای ایشان در کتاب های حدیث و اشعار شعرا، شکل گیری فرقه ها در پی نظرهایی مختلف که در این زمینه به وجود آمده، از مباحثی است که در این فصل به آن پرداخته شده است.
فصل سوم: یکتایی مقام محمد؛ عصمت پیامبر و اهمیت آن در الگو گیری از رفتار و پیروی از سخنان ایشان و برتری ایشان بر سایر انبیا، محور اصلی این فصل است. این مباحث در سخنان عرفا و شاعران مسلمان نجم الدین رازی، خاقانی شروانی، عراقی و دیگر دانشمندان و علمای اسلامی مطرح شده است.
فصل چهارم: قصه ها و معجزه ها، موضوع کرامت ها و معجزه های پیامبر – صلی الله علیه و آله – و داستان های مطرح شده در کتاب های حدیث و تفسیر، از عمده مطالبی است که در این فصل آمده است. داستان شرح صدر، شق القمر، معراج و نقاشی ها و ترانه هایی بسیار که در این موضوع ها در هند و سند و پنجاب و ایران ساخته و پرداخته شده است. همچنین، مبحث امّی بودن پیامبر و انعکاس آن در کلام صوفیان و عارفان و شعر شعرا و هدایت و راهنمایی آنان در خواب و بیداری، با بیان داستان های دلنشین در این بخش آمده است.
فصل پنجم: محمد شفیع قیامت و صلوات بر او؛ در این بخش، مقام شفاعت پیامبر و رحمه للعالمین بودن ایشان به تصویر کشیده شده است. درود و ثنای بر پیامبر در اشعار محلی، نقوش و خطوط تزئینی، به زیور های دلنشین آراسته شده است. در این بخش، حکایت ها و روایت هایی که صلوات بر پیامبر را برای رستگاری زندگی بشر لازم دانسته اند، بیان شده است.
فصل ششم: نام های پیامبر؛ مسلمانان همواره برای نام پیامبر برکت و احترام خاصی قائلند. آنان نام های پیامبر – صلی الله علیه و آله – را در اشعار و سروده های خود و به شکل نقش های تزئینی در آثار هنری و معماری به کار می برند. اوصاف اسرار آمیز و رمز آلود نام پیامبر، در نظریات عرفا و خوشنویسی خطاطان جلوه گر است.
فصل هفتم: نور محمد و مکتب عرفان؛ یکی از موضوع های مهم در شناخت عارفانه پیامبر اسلام، نور محمد است. آرای مربوط به نورانیت محمد در قرن دوم هجری و نخستین بار به وسیله سهل تستری مطرح شد. قوّالی های مرسوم در هند و پاکستان، با نواهای مذهبی به همراه شاعران و صوفیانی مانند یونس امره، سرفراز خان سندی امیر کلهره، جامی و مولانا که پیرامون نور محمد اندیشه پردازی کرده اند، بر گرفته از اندیشه نورانیت پیامبر – صلی الله علیه و آله – است.
فصل هشتم: جشن میلاد پیامبر- صلی الله علیه و آله -؛ چگونگی بزرگداشت تولد پیامبر در سده های نخستین اسلامی و تا به امروز، در کشور های مختلف مسلمان، در میان مسلمانان و نظریات متفاوت علمای اسلام نسبت به این اتفاق مهم در بین مسلمانان با نغمه های لطیف و دل انگیز، امری است که به برکت آن نهال عشق به پیامبر در دل کودکان مسلمان می نشیند تا بخشی جدا نشدنی از زندگی دینی آنان باشد.
فصل نهم: سیر شبانه و معراج پیامبر؛ سیر پر رمز و راز شبانه پیامبر در آسمان ها، الهام بخش خلق ادبیاتی بوده بسیار جامع تر از آنچه درباره معجز ه ها و ولادت او نوشته شده؛ چرا که از نظر علما و عرفا، صعود پیامبر به آسمان و معراج از جهت معرفت به خداوند مهم تر از تولد است.
شیمل معتقد است، هیچ گوشه ای دیگر از زندگی پیامبر نیست که بیش تر از سیر آسمانی، توجه خاور شناسان و مورخان ادیان را به خود جلب کند. معراج پیامبر- صلی الله علیه و آله – همیشه در چشم شاعران، حتی شاعران غیر عارف هم فریبا و زیبا بوده است.
فصل دهم: نعت پیامبر؛ نعت و سرودن شعر در وصف و ثنای پیامبر، همواره مورد توجه مسلمین بوده است. مکتب شعر عرب و مکتب شعر فارسی و عامیانه سرایان هند و پاکستان، هر کدام به نوبه خود به توصیف و تحمید پیامبر پرداخته اند. در چشم نغمه پردازان ترانه های عامیانه، عشق پیامبر، قلب ایمان آنان و برتر از این، اصل حیات است؛ نه تنها حیات انسان، بلکه حیات هر آفریده ای.
فصل یازدهم: طریقه محمدیه و تفسیر تازه از زندگی پیامبر – صلی الله علیه و آله -. حضور طریقه محمدیه در هند، شمال افریقا و اندونزی و نقش سیاسی آنان در هند و شکل گیری حوادث تاریخی، حائز اهمیت است. دیدگاه ویژه آنان نسبت به سیره پیامبر، گروه ها و طریقت هایی را به وجود آورده است.
فصل دوازدهم: محمد، پیامبر خدا در آثار محمد اقبال؛ نویسنده در این بخش، به طور ویژه، به آثار اقبال توجه داشته است و معتقد است همه وجوه تکریم از پیامبر در آثار اقبال جمع شده است. پیامبر اسلام در آثار اقبال، مانند آثار هزاران هزار شاعر و اندیشه ور پیش از او، به صورت شخصیت محوری حیات روحانی هر مسلمان جلوه گر می شود. محمد، محور اندیشه و شعر اقبال را تشکیل می دهد.
کتاب خانم شیمل، با این جمله و شعر زیبا از اقبال پایان می یابد :
آنچه میلیون ها میلیون مسلمان پارسا، قرن های قرن از پیامبر احساس کرده اند و هنوز هم می کنند، در این بیت آمده است:
عشق او، سرمایه جمعیت است / همچو خون، اندر عروق ملت است.
منبع:www.historylib.com
