مکان چاپ: تهران
تاريخ چاپ: مشعر
کتاب «تاريخ مکه» اثر معروف احمد سباعي، اثري است عمومي که شامل همه ابعاد تاريخي، سياسي، تمدني، اجتماعي و فرهنگي مي‌شود. هدف سباعي از تأليف اين اثر نگارش کتاب براي تمامي کساني بوده است که علاقمند بوده‌اند يک نگاه جامع وفراگير به طور همزمان نسبت به اين شهر داشته باشند. روشن است که در چنين اثري، جاي بحث‌هاي تخصصي نيست، اما تمام تلاش مؤلف آن بوده است تا تصويري هرچه دقيق‌تر نسبت به تاريخ اين شهر به دست بدهد.
محدوده کتاب، از تاريخ مکه از دورترين ادوار تاريخي تا پايان حکومت اشراف وورود وهابيان به مکه در آغاز دهه پنجم قرن چهاردهم هجري است. طبعا طي فصول پاياني کتاب، شرحي از درگيرهاي يک صد و پنجاه ساله اهالي وهابي نجد را با دولت شرفا به دست داده است.
کتاب تاريخ مکه بارها چاپ شده است. در يک مقطع، استاد عاتق بن غيث بلادي که خود از سرآمدان تاريخنگاري مکه در چند دهه گذشته است، آن را براي چاپ آماده کرده و حواشي مختصري که با امضاي «عاتق» است بر آن افزود. اين متن، چندين بار چاپ شد تا آن که در سال 1419 به مناسبت يکصدمين سال دولت سعودي، يک صد اثر تاريخي براي چاپ مجدد انتخاب شد که يکي از آنها همين تاريخ مکه بود.مصححان جديد جز افزودن برخي از پاورقي‌هاي غير ضروري کاري نکردند و صرفا متن حروفچيني شده جديدي را با صدها غلط افزوده و حتي حذف صفحاتي از آن، دردو مجلد عرضه کردند. ارائه فهرستي از آن اغلاط، تلف کردن وقت است؛ در غير اين صورت، آن موارد را در اينجا مي آورديم.
شايد مهم‌ترين ويژگي کتاب جز جامع بودن نگاه وي، آن است که نويسنده وهابي نيست و به همين دليل به هيچ روي، نگاه متعصبانه‌اي ندارد. اين رويه وي گاه تا آنجا پيش مي رود که انسان چنان مي انديشد که وي به نوعي به عقايد شرفا نزديک بوده است. بارها در اين کتاب اخباري مربوط به برخوردهاي تند با شيعه نقل شده و آن رفتارها مورد انتقاد وي واقع شده است. اين موارد را از عناوين و سرفصل‌هاي کتاب مي‌توان به دست آورد.
ويژگي ديگر، نگاه نافذ اجتماعي ـ انتقادي اوست. وي مکي است و به تاريخ اين‌شهر دلبستگي دارد و تلاش مي کند علل عقب ماندگي اين مردم را که عمدتا در بذل و بخشش‌هاي معنا دار دولت‌ها مي بيند، تحليل کند. در بخش‌هاي ديگر هم نگاه تحليلي وي راهنماي کساني است که علاقه مند هستند آثار تاريخي آنان، چيزي بيش از نگارش معمولي رخدادها باشد.
کتاب تاريخ مکه يک تاريخ عمومي براي شهري است که همه به آن علاقه مند هستيم و در عين حال شهري است که تاريخ سياسي آن متفاوت با بسياري از شهرهاي جهان اسلام است. در عين حال که همزمان سياست کلي جهان اسلام همواره در آن بازتاب داشته است. بسياري از امرا و خلفا علاقه مند بودند تا به نوعي در اين شهر نفوذ داشته باشند. هدايا و موقوفات فراواني در شهرهاي مختلف براي مکه و مدينه اختصاص مي يافت.
با اين حال مي توان گفت که در اين کتاب، جاي شرق اسلامي به خصوص ايران خالي است و از اين جهت اثري ناقص محسوب مي شود.
کتاب با فهرست اعلام و فهرست مطالب کامل در ضمن 835 صفحه عرضه شده است.
گذری بر جریان ها و مکاتب مهم تاریخ نگاری غرب
مقدمه طی قرن های ۱۶ تا ۱۸، هم زمان با پیشرفت های عقلی و علمی بشر، شرایط برای تبدیل تاریخ به علم فراهم آمد. مورخان
