کتاب «چشم‌اندازهای ایران فرهنگی» به کوشش حبیب الله اسماعیلی، قهار رسولیان و شادی معرفتی به کوشش موسسه خانه کتاب منتشر شد. این کتاب دربردارنده مجموعه گفتارها و نوشتارهای محققان و پژوهشگران ایران، افغانستان و تاجیکستان در زمینه مسایل مرتبط با ایران فرهنگی است.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مجموعه «چشم‌اندازهای ایران فرهنگی» در قالب 6 فصل با عناوین «چیستی ایران فرهنگی»، «جغرافیای ایران فرهنگی»، «اندیشه و ادب فارسی»، «هنر»، «افق‌های تاریخی ایران فرهنگی» و «آداب و رسوم» تهیه و تنظیم شده است.
در مقدمه‌ای که موسسه خانه کتاب درباره گستره ایران فرهنگی بر این مجموعه نوشته است، می‌خوانیم: «ایران فرهنگی در افقی فراتر از دامنه تنگ سیاست، نه در یک کشور، که مولفه‌هایش در گستره‌ای از کرانه‌های پامیر تا کناره‌های میان رودان، و از آناطولی و قفقاز تا سند دامن گسترده است. این بخش از فرهنگ بشری، به رغم زیست‌گاه‌های انسانی متنوع و گوناگونی طوایف و اقوام مختلف، نوعی همگونی همراه با تنوع اما کم‌گسست را در حیات تاریخی خود تجربه کرده است. این گستره پهناور تا پیش از تحولات تاریخی قرن 19 و زایش و رویش دولت‌های جدید، در جهانی به ژرفا و پهنای زبان فارسی، همدلی و دوستی و رقابت و ستیز درون فرهنگی خود را منعکس می‌کرد.»
«درآمدی تاریخی بر رنگین‌کمان هویتی ایران فرهنگی»، «چیستی ایران فرهنگی»، «بحث درباره هویت ایرانی»، «ایده ایران‌شهری، دیدگاه‌های یهودی، مسیحی و مانوی در اواخر دوره باستان»، «ایران فرهنگی و فرهنگ ایرانی در دوره قاجار»، «گسترش فرهنگ و تمدن ایرانی به وسیله دولت‌های مستقل و نیمه‌مستقل اسلامی در شرق جهان اسلام»، «مطالعه ایران باستان در قرن بیستم»، «هنر پوشاک در قلمرو شرقی ایران»، «چالش‌های همگرایی بین فارسی‌زبانان»، «تاجیکستان در مسیر تاریخ»، «تاثیر فرهنگ ایران در شرق»، «سنخ‌شناسی تاریخ‌نگاری از یعقوبی تا بیهقی»، «منبع‌شناسی جغرافیای تاریخی گستره شرقی ایران زمین»، «ورزش باستانی و مقوله ایران فرهنگی»، «از خرسندی تا خجند: گامی در مسیر مردم‌شناسی سغدیان» و «تاریخ ایران باستان در تاریخ‌نگاری غربی» برخی از مقالاتی است که در این کتاب گردآوری شده است.
در بخشی از مقاله «ایران فرهنگی و فرهنگ ایرانی» در دوره قاجار آمده است: «ثبات نسبی در نظام اجتماعی ایران، باعث نوعی نظام کنشی باثبات در نظام شخصیت و ارگانیک جامعه ایران شده است. هویت فرهنگی ایران متاثر از نظام اجتماعی و فرهنگی در هر دوره تاریخی بوده و به اشکال گوناگون بروز پیدا کرده و بر هویت تاثیر گذاشته است. تشیع صفوی و نوگرای قاجار و سایر وجوه پیش از آن، همه متاثر از نظام‌های اجتماعی و فرهنگی‌ای بودند که در هویت فرهنگی نمود پیدا کرده‌اند. بخشی از این نظام اجتماعی پایدار، در محتوای نظام آموزشی که نظامی غیر دولتی و غالبا دینی بود، نمایان شده که در طول تاریخ ایران هم، از حداقل تاریخ برخوردار بوده است. نظام اقتصادی ایران هم به‌عنوان وجهی از هویت فرهنگی، همراه با مولفه‌های زبان و جغرافیا در تکوین هویت موثر بوده است.»
همچنین در قسمتی از مقاله‌ای که در فصل چهارم این کتاب با عنوان «هنر پوشاک در قلمرو شرقی ایران» آمده است، می‌خوانیم: «تولید انواع دست‌بافت‌های بشر، زمانی که از ماده خام تبدیل به منسوجات متنوع می‌شود، ارزش‌هایی از خط، رنگ، بافت و انواع نقوش در آن شکل می‌گیرد و آن را از تولید محصول مصرفی و کاربردی به آثاری زیبا و هنرمندانه تبدیل می‌کند. در اغلب آثار منسوجات تمدن‌های بارز جهانی، به‌ویژه در تمدن اسلامی، رابطه مستقیمی بین کارگاه‌های بافتنی و کشت و تولید مواد بافتنی وجود دارد. بنابراین کشت گیاهان صنعتی، مانند پنبه و کتان و تربیت کرم ابریشم و تهیه نخ‌های پشمی و ابریشمی، زمینه و مواد لازم را برای فعالیت کارگاه‌های نساجی و بافندگی و تولید پارچه‌های مرغوب و سجاده و قالی، که در تمام سرزمین‌های اسلامی به لطافت و نیکویی معروف بود، فراهم می‌ساخت.»
چاپ نخست کتاب «چشم‌اندازهای ایران فرهنگی» به کوشش حبیب‌اله اسماعیلی، قهار رسولیان و شادی معرفتی در 986 صفحه با شمارگان 750 نسخه و بهای 34 هزار و 500 تومان از سوی موسسه خانه کتاب روانه کتابفروشی‌ها شد.
منبع: خبرگزاری ایبنا.
