نام کتاب : تاریخ مسلمانان بالکان (منطقه سنجاک)
نویسنده : محمود نصر اصفهانی ، چاپ اول، 1381
شبه جزیره بالکان با مسافتی حدود 520000 کیلومتر مربع دارای جمعیتی حدود 50 میلیون نفر می باشد که ما بین دریای آدریاتیک و یونان از غرب و دریای مدیترانه و دریای اژه و دریای سیاه از شرق قرار گرفته است. در جغرافیای سیاسی شبه جزیره بالکان از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا: عامل اتصال شمال و جنوب اروپای از دریای بالتیک تا دریای مدیترانه می باشد.
این بخش یکی از مناطق مهم مرکزی از جهت حوادث تاریخی سه قرن گذشته و در حقیقت راه ارتباطی شرق و غرب بوده است و این موقعیت، از زمان مداخله روسیه در حوادث اروپا و در یک کلمه از زمان سقوط خلافت عثمانی ایجاد شده است.
یوگسلاوی به مجموعه اقوامی اطلاق می شود که به نام اسلاوهای جنوبی معرفی شده اند. این مردم اسلاونژاد، همانقدر با یکدیگر تفاوت دارند که سایر نژادها با یکدیگر متفاوتند و نه تنها خاطرات تاریخی مشترکی که لازمۀ علاقه بر خانه مشترک و وطن می باشد را ندارند بلکه خاطرات تلخی از درگیریها و کشتارهای قومی به یاد دارند.در سال 1918 در یوگسلاوی سه نژاد صرب، کروات و اسلوون به رسمیت شناخته شده بودند. در جریان جنگ جهانی دوم، بلافاصله بعد از آن، مقدونیه ای ها و مونته گروی ها نیز از این حق برخوردار شدند. ششمین قوم یوگسلاوی را مسلمانان تشکیل می دهند که در سال 1974 رسمیت یافتند.
سنجاک منطقه ای مسلمان نشین در یوگسلاوی است که میان صربستان و مونته نگرو واقع است و به لحاظ سیاسی نیز، تحت حاکمیت این دو جمهوری قرار دارد. مساحت سنجاک 8687 کیلومتر مربع و حدود 400 هزار نفر از جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند. مرکز سنجاک شهر نوی پازار است. همجواری این منطقه با بوسنی آلبانی و کوزوو به آن نقش حساس و استراتژیکی داده است. صربها که غالبا ارتدوکس هستند در این منطقه، اقلیت می باشند و مسلمانان که اکثریت را تشکیل می دهند دارای مذهب حنفی می باشند.این منطقه از اوایل قرن چهاردهم تا سال 1870 تحت حوزه صلاحیت ادرای قضایی حکومت عثمانی قرار داشت. در خلال جنگ اول بالکان در اکتبر 1912 نیروهای صربستان و مونته نگرو سنجاک را اشغال و آن را بین خود تقسیم کردند. در سال 1943 شورای ضد فاشیست برای آزادی یوگسلاوی به رهبری ژوزف بروز سنجاک را یک منطقه خود مختار اعلام نمود ولی در سال 1945 این منطقه، مجددا بین صربستان و مونته نگرو تقسیم شد.امروزه طرح مساله سنجاک خودمختار و مستقل آن را به یکی از مسایل امنیتی و سیاسی در بالکان مبدل ساخته است. به علاوه از لحاظ جغرافیایی بوسنی و هرزه گوین را به کوزوو مقدونیه و آلبانی پیوند خواهد زد و صربستان را از مونته نگرو و دریای آدریاتیک جدا خواهد نمود.
این کتاب بر اساس مشاهدات و تجارب دوره نمایندگی فرهنگی نویسنده در یوگسلاوی با استفاده از کتب مقالات سخنرانی ها، مصاحبه ها و مطبوعات متنوع منطقه در 14 فصل تالیف شده است. در ابتدا، پس از پرداختن به تاریخچه و ویژگی های طبیعی و انسانی منطقه سنجاک به بررسی وضعیت فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی مسلمانان این منطقه می پردازد. همچنین سعی شده اطلاعاتی درباره چگونگی نفوذ و گسترش اسلام در این منطقه را به خواننده بدهد و با ارایه شواهد نوشتاری و تصویری به بیان معماری اسلامی و ادبیات اسلامی می پردازد.سپس وضعیت سیاسی منطقه را با معرفی احزاب سیاسی مسلمانان و با مطرح نمودن انتخابات پارلمانی مسلمانان در سنجاک آغاز می کند و با بررسی اوضاع کنونی سنجاک به طرح مساله خودمختاری وهمچنین مهاجرت مسلمانان از سنجاک می پردازد، چون بیشتر مسؤلیت های کشوری و لشکری در اختیار صرب ها است.
