ولي‌الدين ابوزيد عبدالرحمن بن محمد معروف به ابن خلدون ، سياست مدار، جامعه شناس تاريخ نگار و فقيه مالكي مذهب در اول رمضان 732 قمري درتونس به دنيا آمد[1].
تحصيلات مقدماتي را نزد پدرش و سپس نزد علماي تونسي قران، تفسير، فقه حديث، رجال، فن شعر و فلسفه آموخت[2]. در بيست سالگي با سمت دبيري سلطان تونس وارد دنياي سياست شد[3] و نزديك به ربع قرن درگير چالش هاي سياسي فراواني گرديد.
بافرار از تونس به گفته‌ي خودش براي ادامه و تكميل تحصيلاتش به مغرب رفت[4] ولي به‌خاطر شركت در توطئه‌اي سياسي دو سال به زندان افتاد و پس از رهايي رهسپار اندلس شد[5] و در غرناطه به حضور سلطان محمد پنجم رسيد[6].
پس از بازگشت به آفريقا و برخورد با گرفتاريهاي گوناگون و زندگي در ميان قبايل و تبعید از سوي حاكم آندلس، چهارسال را در قلعه ابن سلامه[7] گذراند[8]. در محیط آرام همین قلعه بود که تصميم گرفت به دور از جنجال هاي سياسي با تأمل در تجربه‌هاي خود و با معلوماتي که طي سي و چهارسال از عمرش آموخته بود مطالب مقدمه و تاريخ خود را تدوين نمايد. وي پس از اتمام مقدمه و براي نگارش كتاب تاريخ اش، براي استفاده از منابع و ماخذ به تونس رفت[9].
و پس از مدتي رهسپار مصر شد[10] و در به تدريس درجامع الازهر پرداخت[11].به لحاظ زمانی ابن‌خلدون به پیش از رنسانس و شکل گیری علوم جدید و در واقع قرن ها پیش از متفکران جدید تعلق دارد. وی شیوه ی جدیدی از تاریخ نویسی را بنیاد نهاد که در گذشته کمتر وجود داشته و اولین نمونه های آن در قرن نوزدهم در آلمان دیده شد.وي سرانجام در ماه رمضان سال 808 قمري، در سن 76 سالگي درگذشت ودرمزار صوفيان، در بيرون باب النصر قاهره به خاك سپرده شد.[12]
پی نوشت:
[1] – ابن خلدون ، رحله ، تحقيق محمد بن تاويت ، موسسه العربي للدراسات والنشر ،بيروت ، چاپ اول 2003 م ، ص 61 و مقدمه ابن خلدون ، ترجمه پروين گنابادي ، مركز انتشارات علمي فرهنگي ، ج اول ، چاپ چهارم 1362 ، ص 39 و مقدمه عربي ، تحقيق علي عبدالواحد الوافي ، دارالنهضه مصر لطبع والنشر ، قاهره ، ج اول ، چاپ سوم
[2] – رحله ، صص 61-62 ، و مقدمه گنابادي ، ص 53 .
[3] – مقدمه فارسي ، ص 53 و مقدمه عربي ص53 .
[4] – مقدمه فارسي ، ص 55 .
[5] – همان ، ص 57 .
[6] – رحله ص 212 و مقدمه فارسي ص 58 .
[7] – ايلات وهران در كشوركنوني الجزاير
[8] – رحله ص 265 و مقدمه فارسي ، ص 63 و مقدمه عربي ص 78 .
[9] – رحله ص 266 و مقدمه فارسي ، ص 64 .
[10] – رحله ، صص 283 – 284 و مقدمه فارسي ، ص 64.
[11] – مقدمه عربي ص 87 ، و العبر ، ص 19 مقدمه كتاب .
[12]- مقدمه فارسي ، ص 69 و مقدمه عربي ص 113 .
