علامه (محمد باقر) مجلسی به سال ۱۰۳۷ هجریدر اصفهان به دنیا آمد.[1] پدرش محمد تقی مجلسی از شاگردان بزرگ شیخ بهایی و مادرش دختر صدرالدین محمد عاشوری بود.[2]خانواده علامه از نیمه قرن پنجم هجری در میان مردم به تشیع مشهور بود افراد بسیاری از این خانواده در قرن دهم و یازدهم از دانشمندان معروف زمان به شمار می‌رفتند[3].
وی در چهارسالگی درس و بحث را آغاز نمود و استعدادش به گونه ای بود که در چهارده سالگی اجازه روایت یافت.[4]وی از محضر استادانی چون علامه حسن علی شوشتری، محمد مومن استرآبادی، ملا محسن استرآبادی و فیض کاشانی بهره گرفت.[5] پس از پدر بر کرسی تدریس نشست و شاگردان بسیاری تربیت کرد. سیدنعمت الله جزایری که نامی ترین شاگرد اوست، تعداد شاگردان وی را بیش از هزار نفر دانسته است.[6]
علامه بعد از درگذشت ملا محمد باقر سبزواری در ۱۰۹۹ ه.ق در دوران سلطنت شاه سلیمان صفوی به مقام شیخ الاسلامی[7]ایران رسید،[8] و در این مقام به مبارزه با صوفیان، گروه های تبشیری و کشییان پرداخته و نوشیدن مسکرات و جنگ میان فرقه‌ها را ممنوع ساخت.[9]علامه دارای تألیفات بسیاری است که شماره ی آن ها به بیش از صد می رسد، اما مهمترین اثر وی بحارالانوار می باشد که در تدوین این مجموعه گروهی از شاگردان علامه با وی همکاری داشته اند.
اين كتاب از عمده ترين و گسترده ترين جوامع حدیثی شیعه (85173 روایت ) است. كه روايات كتب حديث را با تبويب و نظم نسبتا كاملى جمع نموده است. از دیگر آثار وی می توان بهحق اليقين در اعتقادات،عين الحياة در اخلاق، حليلة المتقين در آداب و احکام،حياة قلوب در تاريخ پيامبران و جلاالعلوم در تاريخ امامان اشاره کرد.علامه مجلسی در برخورد با اصولیان و اخباریان راهی میانه برگزید. وی در پاسخ پرسش‌کنندگان خود ، مسلک خویش را بین و وسط خوانده است.[10]سرانجامعلامه در ۲۷رمضان سال ۱۱۱۱ق. چشم از جهان فرو بست، و وی راجنب مسجد جامع اصفهان، کنارآرامگاه پدرش به خاک سپردند.در تقویم فعلی ایران روز سی ام مرداد ماه به نام روز بزرگداشت علامه مجلسی نام گذاری شده است.
پی نوشت:
[1]- خاتون آبادی میر عبدالحسین، وقایع السینی و الاعوام ، تصحیح محمد باقر بهبودی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چ اول، 1352 شمسی، ص 508. و مدرس تبریزی ، محمد علی، ریحانه الادب، نشر خیام، تهران، 1369، ج ۵، ص ۱۹۶.
[2]- تهرانی ، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء، بی تا، ج ۱، ص ۱۵۱.
[3]- مهدوی سید مصلح الدین ، زندگینامه علامه مجلسی، تهران، همایش بزرگداشت عللامه مجلسی، 1378 ، ج اول، ص 53.
[4]- زندگی نامه علامه مجلسی، ج اول، ص55 و 426.
[5]- نوری طبرسی، میرزا حسین، فیض قدسی، ترجمه سید جعفر نبوی، انتشارات علمی و فرهنگی، چ اول، 1374، ص 139 – 172.
[6]- جزایری سید نعمت الله، انوار نعمانیه، ص 116- 122.
[7]- شیخ الاسلام، منصب عالی روحانی بود که به یکی از بهترین عالمان روحانی داده می شد و او به دعاوی شرعی، امربه معروف، نهی از منکر، نظارت بر امور حسبی و امور عالی روحانیون و نظارت بر تمام طلاق ها های رسمی، مدیریت اموال یتیم و افراد غایب می پرداخت.
[8]- سینا ،حسین،نگاهی به اندیشهٔسیاسیشیعیدرگذرزمان، گروه نویسندگان، به کوشش حسن یوسفی اشکوری، احیا-دفتر پنجم، ص ۵۱، تهران: نشر یادآوران، ۱۳۷۰.
[9]- لاکهارت لارنس، انقراض سلسله صفویه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، نشر علمی و فرهنگی، ص 44- 43.
[10]- مجلسی، محمدباقر، اجوبه، در مروری بر آثار عارفان اسلام، ج 3، ص 283.
