منصور عباسي به جهت خطری كه از سوي مردم كوفه كه بيشتر طرفدار اهل بيت (ع) بودند، احساس می کرد، تصمیم گرفت که بايد پايتخت جديدي براي خود احداث نمايد،[1] به همين دليل، تعدادي از اهل فن را ماموريت داد تا مكاني كه از هر نظر مناسب باشد، در نظر بگیرند که سرانجام قرار شد در مكان فعلي بغداد اين كار صورت پذیرد.
منصور براي اين كار، تعدادزيادي مهندس ،معمار ، بنا و كارگر هنرمند را از تمام نقاط دعوت نمود [2] و حجاج بن ارطاه وابوحنيفه نعمان بن ثابت را مامور ساختِ آن كرد كه بعدها يكي از بزرگ ترين وباشكوه ترين شهرهاي دنيا گرديد.
تصمیم بر آن شد که[3] شهر به صورت مدور ساخته شود و دو ديوار اصلي آن را احاطه كنند. حصار بيروني شهر، داراي چهار در ب اصلي بود و به موازات آن، ديوار داخلي هم چهار در داشت كه درب هاي حصار داخلي، همگي از آهن بود .[4]
كاخ خليفه با گنبدي مرتفع وسبز رنگ كه از دور نمايان بود و باب الذهب ناميده مي شد،در وسط اين شهر مدور قرار داشت و دركنار آن مسجد جامع شهر و خانه هاي مقامات دولتي ساخته شده بود.[5] اين قسمت را حصار مياني شهر با چهار دروازه در بر گرفته بود كه با كوچه تنگ و سر پوشيده ايي به چهار درب خارجي كه باب كوفه ، باب شام ، باب خراسان و باب بصره خوانده مي شد متصل مي گرديدند[6] خانه هاي عامة مردم در ميان اين دوحصار قرار گرفته بود.
در ابتدا قرار بود بازار شهر در درون شهر باشد ولي بعدا به محلة كرخ كه در بيرون از حصار قرار داشت منتقل گرديد.[7] حصار بيروني شهر را خندقي شش متري در بر گرفت كه وارد شوندة به شهر از روي پلي كه روي آن نصب شده بود عبور مي كرد .[8] با اين نقشه، شهر بغداد بسيار مستحكم استوار و با شكوه گرديد. كار ساخت بنا در ششم جمادي الاول سال 145 آغاز گرديد[9] و در سال بعد منصور در آن شهركه مدينه السلام نام گرفت[10] ساكن شد . با وجود آن، كار ساخت شهر( كه بعدها بيشتر بغداد خوانده مي شد) تاسال 149قمری ادامه داشت .[11] هزينة ساخت آنرا چهار ميليون وهشتصدوسي وسه هزار درهم دانسته اند.[12]
1- تاريخ ابن خلدون ، دار الاحيا التراث العربي بيروت 1429ج3ص203 تاريخ طبري موسسه الاعلمي للمطبوعات بيروت ج6ص 233
