گزارش فعاليت مدرسه امام اميرالمؤمنين عليه السلام و امام حسين عليه السلام در زمينه نهج البلاغه در مدرسه امام اميرالمؤمنين(ع) و امام حسين(ع) دو گونه تلاش در راه تبيين و معرفى نهج البلاغه انجام شده و در حال انجام است:
1ـ ترجمه نهج البلاغه
2ـ شرح نهج البلاغه
1ـ ترجمه نهج البلاغه كه به نام «نهج البلاغه با ترجمه گويا و شرح فشرده» ناميده شده پيش از انقلاب انجام شده است.
انگيزه اين عمل در مرحله نخست آشنا ساختن نسل نو با سخنان امام على(ع) در قالب زبان ساده و دور از پيچيدگى بوده. همچنين پيشگيرى از سوء استفاده كسانى كه قسمتى از سخنان امام(ع) را گرفته و بقيه را بازگو نمىكردند، و بدين ترتيب افكار جوانان كشور را به انحراف مىكشيدند. براى رسيدن به اين هدف چند كار صورت گرفت:
الف) ترجمه به زبان ساده و هر صفحه مقابل متن اصلى كه تطبيق با متن عربى مشكل نباشد .
ب) ترجمه لغات پيچيده به صورت معادل فارسى آن.
ج) ذكر اسناد خطبهها، نامهها و كلمات حكمت آميز كه اين عمل از زحمات مرحوم عبدالزهراء خطيب، نويسنده «مصادر نهج البلاغه و اسانيده» استفاده شده است.
د) توضيحات مختصرى در مورد شأن بيان سخنان امام(ع) با استفاده از شرح ابن ابى الحديد .
و) تهيه يك فهرست موضوعى كه در پايان جلد سوم چاپ شده است.
لازم به ذكر است كه جز ترجمه، بقيه موارد بالا در پايان مجلدات آمده تا ذهن خواننده به هنگام مطالعه ترجمه مشوش نگردد و اگر آگاهى بيشترى بخواهد بر اساس شمارههاى موجود در متن به پايان جلد مراجعه كند.
كار ترجمه نهج البلاغه حدود سه سال پيش از انقلاب شروع شد و پس از انقلاب پايان يافت و قريب سه سال به طول انجاميد. به گونهاى كه بخشى از اين كار در دوران تبعيد حضرت آية الله مكارم در انارك نائين انجام شد.
نحوه كار در آغاز تهيه ترجمه، معنى لغات، نقل اسناد، و شرح فشرده بوده و پس از آن خواندن براى استاد حضرت آية الله العظمى مكارم دام ظله بود و پس از اصلاح طبق نظرات معظم له آماده چاپ مىگرديد.
اين ترجمه در سه جلد تنظيم گرديده است. جلد اول شامل يكصد خطبه، جلد دوم تا پايان خطبهها و جلد سوم شامل نامهها و كلمات قصار است.
اين كار بوسيله آقاى محمد جعفر امامى و محمد رضا آشتيانى زير نظر حضرت آية الله مكارم شيرازى انجام شد.
2ـ شرح نهج البلاغه كه نام «پيام امام اميرالمؤمنين عليه السلام» را به خود گرفته از سال 1371 شروع شده و هم اكنون جلد چهارم آن در حال آماده شدن است.
انگيزه شروع اين كار شرح و توضيح كلمات امام على(ع) براى آشنايى نسل فرهنگى كشور است . شرحى كه در عين علمى بودن روان و گويا باشد و خواننده را با آنچه امام(ع) از اين سخنان اراده كرده آشنا سازد.
اين شرح بدين گونه تنظيم يافته :
الف) ترجمه هر بخش به صورت جداگانه.
ب) شرح و توضيح عبارات و جملههاى پيچيده.
ج) توضيح مكانى لغات پيچيده در پاورقى.
د) جمع بندى مفاهيم هر فراز در پايان هر قسمت با عنوان «نكته» يا «نكته ها».
و) اسناد سخن در همان آغاز در پاورقى آمده تا روانى ترجمه و شرح را بهم نزند.
ه) و بالاخره خطبه در يك نگاه در پيشانى سخن ذكر شده تا هدف خطبه را خواننده در همان ابتداى مطالعه دريابد.
اين شرح با همكارى دانشمندان و حجج اسلام آقايان: محمد رضا آشتيانى، محمد جعفر امامى، محمد احسانىفر، محمد جواد ارسطا، ابراهيم بهادرى، مهدى حسينيان، سعيد داودى و احمد قاسمى انجام مىشود.
