موضوع بحث اين گفت و گو كه با حجت الاسلام محمود ملكي راد، عضو هيات علمي پژوهشكده مهدويت و آينده پژوهي صورت گرفته، «موارد و مصاديق سيرۀ امام مهدي(عج) در تكريم انسان» است كه نظر فرهيختگان محترم را به مطالعه ي آن جلب مي كنيم.
– در بحث جايگاه انسان و منزلت او در سيره ي امام مهدي (عج) هستيم. لطفا موارد و مصاديق سيرۀ امام مهدي(عج) در تكريم انسان را براي ما بيان كنيد.
قبل از ورود به اين بحث بايد يك نكته را مورد توجه قرار داد، و آن اينكه امام مهدي(ع) در غيبت به سر مي برند و درنتيجه مواجهه حضوري با مردم ندارند.پس از جهت عملي نمي توان سيرۀ آن حضرت را در ارتباط با تكريم مردم تصور كرد. نهايت چيزي كه در اين ارتباط مي توان به آن استناد نمود رواياتي است كه در زمينۀ سيره و روش آن حضرت بعد از ظهور، به دست ما رسيده است. بنابراين در اين گفت و گو بر اساس همين روايات به چند مورد از سيرۀ امام زمان(ع) در رابطه ي تكريم انسان و برخورد كريمانۀ ايشان با مردم اشاره مي كنيم.
1. كامل شدن عقل مردم
يكي از مصاديق تكريم امام زمان(ع) نسبت به مردم، تكامل بخشيدن به عقل آنهاست. همانطور كه مي دانيد مهمترين كرامت ذاتي كه خداوند به انسان بخشيده، عقل اوست. در عصر ظهور عقل انساني از آنچه قبل از ظهور بوده تكامل بيشتري پيدا مي كند. در كتاب كمال الدين وتمام النعمه، ج2، ص675 از امام باقر(ع) نقل شده است: «اذ قام قائمنا وضع يده علي روس العباد فجمع بها عقولهم و كملت بها احلامهم». يعني وقتي قائم ما قيام كند دست خويش را بر سر مردم قرار مي دهد كه بواسطۀ آن نيروهاي عقلاني مردم را تمركز داده و عقول آنها را به كمال مي رساند. و اين بدين معنايست كه به اذن الهي و با تصرفي كه امام(ع) در مردم ايجاد مي كند قوۀ عاقلۀ مردم به كمال رسيده و لذا در عصر ظهور زندگي عقلاني بر حيات شهواني چيره و غالب خواهد شد.
2. خارج شدن تمام نعمات زمين و نزولات آسمان
يكي ديگر از مظاهر تكريم امام(ع) نسبت به انسان ها در عصر ظهور، فراگيري نعمات مختلف براي انسان ها است. در روايتي درجلد دوك كتاب الارشاد صفحه ي 384 و همچنين منابع ديگري آمده است: « اذا قام القائم حكم بالعدل وارتفع في ايامه الجور و آمنت به السبل و اخرجت الارض بركاتها…». زماني كه حضرت حجت (عج) ظهئر كند به عدالت حكم مي كند و كسي نمي تواند به ديگري جور و ستم روا دارد و راه ها به وسيله ي او من مي گردد. زمين بركاتش را براي استفاده مردم خارج مي كند و امور را به دست اهلش مي سپارد و هيچ ديني غير از اسلام باقي نمي ماند و همه به اسلام گرايش پيدا مي كنند.
بر اساس اين گونه روايات، همۀ نعمات و بركات از آسمان و زمين در اختيار انسان هاي عصر ظهور قرار خواهد گرفت به گونه اي كه مردم عصر ظهور محتاج گرفتن صدقه نخواهند بود. در اين زمينه در صفحه 150 كتاب غيبت نعماني از امام صادق(ع) نقل شده است كه: «زماني بر شما مي آيد كه هيچ فردي جايي براي دادن درهم و دينار به عنوان صدقه نمي بيند به علت بي نياز و استغناء همۀ مردم، و اين بواسطۀ فضل خداوند و فضل ولي خدا يعني امام است».
3. طيب و پاكيزه شده دنيا و اهل دنيا
بر اساس روايات از جمله مصاديق تكريم انسان در زمان ظهور پاكيزه شدن دنيا و اهل آن است. در روايتي از كتاب كشف الغمه، جلد2، صفحه ي493 آمده است: «و انه يملا الارض عدلاً و تطيب الدنيا و اهلها في ايام دولته» دنيا و مردم آن در دوران حكومت مهدي uپاك و پاكيزه مي‌شوند
چه تكريمي بالاتر از آن كه مردم دنيا پاك و طيب گردند و در نتيجه زمينه هاي ظهور و رشد فضائل اخلاقي فراهم آيد.
4. تكامل علم در عصر ظهور
يكي ديگر از مظاهر تكامل انسان كه كرامت او را به دنبال دارد، تكامل و ترقي در مسير دست يابي به قله هاي علمي است و اين امر به عنوان كرامتي در عصر ظهور در اختيار انسان ها قرار خواهد گرفت. در اين زمينه در كتاب بحارالانوار، جلد53، باب 27، حديث 69 از امام صادق(ع) چنين نقل شده است: « العلم سبعه و عشرون جزءا (حرفاً) فجميع ماجاءت به الرسل جزء ان فلم يعرف الناس حتي اليوم غير الجزئين فاذا قام القائم اخرج الخمسه و العشرين جزءاً قبثها في الناس و ضم اليها الجزءين حتي يبثها سبعه و عشرين جزءاً». يعني: علم بيست و هفت جزء و باب و حرف است تمام علومي كه انبياء آورده اند دو جزء بيشتر نيست و مردم هم غير از همين دو جزء را نمي شناسند پس وقتي قائم قيام نمايد بيست و پنج جزء ديگر را هم در ميان مردم پخش خواهد نمود و در آن زمان به ضميمۀ دو جزء قبلي بيست و هفت جزء علم در ميان مردم پخش مي شود.
5. فراگيري عدل و داد در ميان مردم
يكي ديگر از مظاهر تكريم انسان، رفتار عادلانه در زمينه هاي مختلف سياسي اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي است. اين امر در زمان ظهور حضرت به نحو كامل به اجراء خواهد آمد. در روايت آمد ه است: « والله ليدخلن عليهم عدله جوف بيوتهم كما يدخل الحر والقر». عدل در درون خانه ها مي رود همانگونه كه سرما و گرما در آن داخل مي شود.
وجود ظلم وجور در ميان مردم موجب از بين رفتن كرامت انسان مي شود. مظلوم از آن جهت كه به او ظلم روا داشته شده و ظالم از آن جهت كه ظالم است پس پست و لئيم شده است. يكي از ويژگي هاي عصر ظهور فراگيري عدل و داد در ميان مردم است.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(ایسکا)
