همزمان با فرا رسیدن سالروز شهادت امام رضا(ع) پیرامون سبک زندگی آن حضرت(ع) با سید مرتضی حسینی شاه ترابی، سیره پژوه و پژوهشگر تاریخ اسلام و استاد مدعو گروه تاریخ اسلام جامعه المصطفی(ص) العالمیه گفتگویی انجام داده ایم؛ گفتگوی ما با این دانش پژوه دکتری تاریخ تمدن اسلامی از نظرتان می گذرد:
توجه به سیره اهل بیت(ع) و به ویژه امام رضا(ع) تا چه اندازه می تواند در ترسیم چارچوب موفقی از سبک زندگی امروز موثر بوده و حیات مادی و معنوی ما را به سمت سعادت و حُسن عاقبت پیش ببرد؟
توجه داشته باشیم که سبک زندگی اهل بیت(ع) به ویژه سبک زندگی امام رضا(ع) از آن جهت که ادامه دهنده راه پیامبر خدا(ص) و بهترین مفسران قرآن و سنت نبوی هستند، اهمیت دارد. بنابراین سبک زندگی اهل بیت(ع) به این دلیل که یکی از بهترین نمونه ها و الگوهای سبک زندگی اسلامی است، حائز اهمیت و درخور توجه است.
وقتی می گوییم سبک زندگی اهل بیت(ع)، به این معنا نیست که شرایط زمانی و مکانی عصر ایشان و همین طور شرایط زمانی و مکانی روزگار امروز خود را نادیده بگیریم و بدون درنظر داشتن این تفاوت ها طابق النعل بالنعل و جزء به جزء در خوراک و رفتار و پوشاک و نظایر آن مثل اهل بیت(ع) رفتار کنیم! خیر، سبک زندگی اهل بیت(ع) یعنی اینکه اصول و روش ها را در سخنان و سیره آنها یافته و این اصول را در زندگی خودمان به کار ببندیم.
بنابراین، باید توجه داشته باشیم که نگاهمان به سیره و زندگی اهل بیت(ع) به گونه ای باشد که به استخراج اصول از زندگی امام رضا(ع) و اهل بیت(ع) بیانجامد چرا که اصول می تواند در هر زمان و مکانی مطابق با شرایط آن به کار آمده و مورد استفاده قرار بگیرد.
زندگی امروز به لحاظ ابزار زندگی و وسایل رفاهی و نظایر آن نسبت به گذشته تغییرات چشمگیری پیدا کرده، بالتبع شرایط امروز اقتضائات خاص خودش را دارد که همه آنها در سبک زندگی باید لحاظ شود و به همین دلیل است که می گوییم استخراج اصول سبک زندگی از سیره و سخنان امام رضا(ع) و دیگر اهل بیت(ع) می تواند راهگشای مسلمان امروز باشد، راهگشای کسی که می خواهد در قرن پانزدهم هجری یا همان بیست و یکم میلادی براساس آموزه های اهل بیت(ع) زیست داشته باشد و مسلمان زندگی کند.
به طور ویژه در سبک زندگی امام رضا(ع) چطور؟
سیره و سخنان امام رضا(ع) به عنوان هشتمین امام شیعیان(ع) و یکی از چهره های برجسته و شناخته شده اهل بیت(ع) می تواند در این زمینه برای ما مفید و و کارآمد باشد. وقتی سیره آن حضرت(ع) را مورد واکاوی و بررسی قرار می دهیم، مشاهده می کنیم می توان اصول مختلف و متعددی از سبک زندگی آن حضرت(ع) استخراج کرد چه در رابطه با زندگی فردی که خوراک، پوشاک، بهداشت فردی و نظایر آن، چه در رابطه با زندگی خانوادگی و چه در رابطه با زندگی اجتماعی.
حتی می توانیم بگوییم اصول قابل توجهی را می شود از سبک زندگی سیاسی، اقتصادی و عبادی آن حضرت(ع) به دست آورد.
مثل؟
به عنوان مثال به دو اصل از اصول دیده شده در سبک زندگی اقتصادی آن حضرت(ع) می توان اشاره کرد:
نخست، اصل کار و تلاش که یکی از اصول مهم در سبک زندگی اقتصادی امام رضا(ع) و دیگر اهل بیت(ع) است؛ اصلی که می گوید برای داشتن زندگی بهتر باید تلاش کرد. این اصل در سبک زندگی امام رضا(ع) به فرمایشی از آن حضرت (ع) باز می گردد که فرمودند: «کسی که به دنبال تلاش برای رزق و روزی بیشتر است تا عائله اش را اداره کند، پاداشی بیشتر از پاداش مجاهد در راه خدا دارد.»
اصل دیگری که در سبک زندگی اقتصادی آن حضرت(ع) برجسته است مشی صحیح اقتصادی است. به دلیل آنکه این تصمیم های درست و نادرست اقتصادی هستند که زندگی یا زندگی هایی را به موفقیت یا تباهی می رساند. امام رضا(ع) تصمیم گیری درست اقتصادی را به خصوص در مورد وضعیت معیشتی و اقتصادی خانواده یکی از سه ویژگی لازم برای کامل شدن حقیقت ایمان می داند. و به این ترتیب بر مشی صحیح اقتصادی و تصمیم گیری های درست و به جا تاکید می کند.
نوع مواجهه آن حضرت(ع) با کارگزاران و مسوولان مرتبط با ایشان به چه صورت بود؟
نوع برخورد و اصول آن حضرت(ع) در تعامل با کارگزاران و خدمتکارانشان هم قابل توجه است. امام رضا(ع) در رفتار و تعامل با آنها که به لحاظ رتبه شغلی و پایگاه اجتماعی زیردست آن حضرت(ع) بودند، طبق اصول مشخص و شناخته شده ای رفتار می کردند. یکی از این اصول اصل عهد و پیمان بود. شیخ طوسی در تهذیب الاحکام از سلیمان جعفری نقل می کند که برای انجام کاری همراه امام رضا(ع) بودم. بعد از مدتی می خواستم برگردم که امام فرمودند: با من بیا و امشب نزد من باش. با آن حضرت(ع) رفتم و غروب به خانه اش رفتیم. غلامان امام رضا(ع) مشغول کار بنایی بودند، گل درست می کردند و میخ آخور چارپایان را می بستند. غلامی سیاه چرده هم با آنها بود که جزو خدمتگزاران امام نبود. امام رضا(ع) وقتی او را دید از غلامان خودش پرسید: این مردی که با شماست کیست؟ جواب دادند: برای کمک به ما آمده و ما هم در مقابل به او مزدی می دهیم. امام پرسید: دستمزدش را تعیین کردید؟ گفتند: نه! هر چقدر که بدهیم راضی می شود. امام رضا(ع) عصبانی شد. راوی می گوید عرض کردم: فدایت شوم چرا عصبانی شدید؟ فرمودند: بارها آنها را از این قبیل کارها نهی کرده ام؛ از اینکه کسی را پیش از مشخص کردن دستمزدش به کار بگیرند! سپس فرمودند: بدان و آگاه باش، هر کارگری که بدون تعیین مزد، کاری برای تو انجام بدهد، اگر سه برابر آنچه مزدش است به او بپردازی بازهم گمان می کند که از دستمزدش کم کرده ای! ولی اگر مزدش را تعیین کنی سپس آن مزد را پرداخت کنی تو را به خاطر وفای به عهدت ستایش می کند و اگر ذره ای به آن چیزی که تعیین کرده بودی اضافه کنی متوجه می شود که اضافه تر داده ای.
اگر این اصل را در کنار اصل احترام به کارگزاران و همین طور تواضع آن حضرت(ع) در برابر آنها بگذاریم، متوجه می شویم که یکی از جنبه های سبک زندگی آن حضرت(ع) را می توان مشاهده کرد که شاید کمتر مورد توجه ما بوده است.
/پایان پیام/
