مطالعۀ تاریخ علوم دورۀ اسلامی به ویژه تاریخ ریاضیات و نجوم در نیم قرن اخیر عمدتاً به وسیلۀ دانشمندانی از اروپا ، اتحاد شوروی پیشین و آمریکا آغاز شده و گسترش یافته است. در غرب پرفسور ادوارد استوارت کندی، در شوروی پیشین باریس روزنفلد و آدلف یوشکیویچ و در ایران ابوالقاسم قربانی پیشگامان این پژوهش بودند.
دریغا که اکنون همۀ آنها از چشم از جهان فروبسته اند. نام های دیگر چون احمد سلیم سعیدان (فلسطین ساکن اردن)، آیدین صاییلی (از ترکیه) و غلامحسین مصاحب از ایران را نیز می توان ذکر کرد. در ایران علاوه بر قربانی و مصاحب که کارشان بدیع و اصیل بوده، باید به ترجمۀ کتاب های ارزشمندی از پژوهشگران خارجی به دست مترجمان توانایی چون احمد آرام، احمد بیرشک و پرویز شهریاری اشاره کرد.
اما امروز با چشم اندازی تازه ای در داخل و خارج کشور رو به رو هستیم. فعالیت مراکز پژوهش تاریخ علوم دورۀ اسلامی در غرب و کشورهای حوزۀ شوروی پیشین عموماً متوقف یا در حال کاهش است و به ندرت رشدی در آن دیده می شود. برای بسیاری از پیشگامان این حوزۀ پژوهش که بر شمردیم، جانشین مناسبی پیدا نشده است.
آنچه در بالا مطالعه کردید بخشی از سرسخن شماره دوم میراث علمی اسلام و ایران (دوفصلنامۀ تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی) ویژه پاییز و زمستان 1391 است.
این دوفصلنامه در دومین شماره خود در مقدمه یادداشتی بر سه قضیۀ مکانیک کوهی و پیامدهای آن را مطرح می کند و سپس مقالاتی با عناوین الدرۀ المکنوۀ، رساله ای درباره رنگ آمیزی شیشه نوشته احمد یوسف الحسن و ترجمه حمیدرضا نفیسی، الحشائش، تأثیرگذارترین کتابشناسی دورۀ اسلامی از شمامه محمدی فر، ظهور مدرنیتۀ علمی در ایران تألیف کامران ارجمند و ترجمۀ افسانه منفرد، حساب هوایی اثر صالح ذکری به ترجمه غلامحسین صدری افشار و میراث ریاضی مصر باستان نوشته لامپکین ترجمه بهناز فتاحی آمده است.
معرفی و نقد کتاب و نشریات شمارۀ دوم میراث علمی اسلام و ایران است که در آن آثاری چون نتیجه الدوله یه سه رساله در اختراعات صنعتی به قلم محمدجواد ناطق، کوکب بخت و کار سخت منجمان، شرح ثمره بطلیموس نوشته غلامحسین صدری افشار ، معرفی و نقد تصحیح و ترجمۀ کتاب النجاره اثر گرگ دیونگ ترجمه پویان رضوانی، انتشارات «میراث مکتوب» در حوزۀ تاریخ علم اثر فاطمه شاملو و مجسطی و نشریۀ بین المللی تاریخ نظریات علمی ترجمه زینب سوادی درج شده است.
معرفی نسخه های خطی زیج اشرفی نوشته سجاد نیک فهم خوب روان بخش معرفی نسخ خطی را به خود اختصاص داده است.
یادنامه ها عنوان دیگر فهرست این نشریه است و شامل زندگینامۀ علمی استاد دکتر محمود حسابی به کوشش محمدتقی توسلی، شکوه ریاضت درنگی بر زندگی و کارنامه استاد عبدالحسین مصحفی نوشته جعفر ربانی و غروب خورشید اثر زینب کریمیان نگاهی بر زندگی زنده یاد خورشید فیض الله یویچ عبدالله زاده تاریخ نگار اهل تاجیکستان می شود.
اما بخش پایانی این فصلنامه به رسائل اختصاص دارد که در این بخش مقاله ای از دکتر محمد باقری با عنوان تعریف اصلاحات نجومی در زیج جامع کوشیار به چاپ رسیده است.
دوفصلنامه میراث علمی اسلام و ایران به صاحب امتیازی مرکز پژوهشی میراث مکتوب، مدیرمسئولی دکتر اکبر ایرانی و سردبیری دکتر محمد باقری در 193 صفحه منتشر شده است.
مدیریت داخلی این دوفصلنامه را نیز یونس مهدوی بر عهده دارد.
منبع: میراث مکتوب
