نشست علمی «جایگاه شهدای افغانستانی در تاریخنگاری جنگ تحمیلی» روز یکشنبه سوم خرداد در سالروز فتح خرمشهر، به همت انجمن علمی دانشپژوهان تاریخ و با همکاری اداره امور پژوهشی و گروه تاریخ اسلام مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) جامعه المصطفی العالمیه در شهر قم برگزار شد.
شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی به عنوان یاران نهضت امام(ره) مقام و منزلت ویژه ای در فرهنگ انقلاب دارند.
حجت الاسلام والمسلمین ناصر باقری بیدهندی(مدیر گروه تاریخ اسلام) سخنران نخست این نشست علمی، فرهنگ شهادت را جزء تفکیک ناپذیر قاموس سیاسی شیعه و شهید را احیاگر جامعه دانست و افزود: با آغاز جنگ تحمیلی و به دنبال پیام امام خمینی(ره) مبنی بر ضرورت حضور مردم مسلمان در جبهه های نبرد، گروه بسیاری از مردم مسلمان و انقلابی افغانستان که به دلیل تحولات کشورشان میهمان جمهوری اسلامی ایران بودند عازم جبهه های جنگ تحمیلی شدند و با استقبال آگاهانه از شهادت درس های مقاومت، صبر و پایداری، شهامت و شجاعت و ایثار و از خودگذشتگی به تمامی رزمندگان و پویندگان راه حق و عدالت در جهان آموختند و نامشان را در تاریخ مخلد ساختند.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی را به عنوان یاران نهضت امام خمینی(ره) صاحبان مقام و منزلتی خاص در فرهنگ انقلاب معرفی کرد و گفت: وجود شهدای افغانستانی و شهدای دیگر کشورهای اسلامی در کنار شهدای ایرانی جنگ تحمیلی بیانگر این نکته است که اسلام در چارچوب مرزهای جغرافیایی محدود نیست.
مدیر گروه تاریخ اسلام مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) خاطرنشان شد: شهیدان رسالتشان را در زندگی دنیوی ادا کردند، اما آیا در تاریخنگاری ها به این عزیزان توجه درخوری داشته ایم یا نه؟ طبعاً چون شهدا از اقشار متوسط و پایین جامعه هستند و تاریخ، تاریخ قله هاست کمتر به این مهم توجه شده! و برماست که پیام شهدا را به نسل های آینده برسانیم و سلوکشان را در عرصه اجتماع به صورت تک نگاری یا مجموعه نگاری ها به نسل ها عرضه کنیم و از این طریق بخشی از دین خود را ادا نماییم.
مستندهای شهیدان افغانستانی جنگ تحمیلی
در ادامه ی نشست علمی «جایگاه شهدای افغانستانی در تاریخنگاری جنگ تحمیلی» سه مستند کوتاه به کارگردانی محمدسرور رجایی، درباره ی شهدای افغانستانی جگ تحمیلی اکران شد. نخستین مستند اکران شده در این جلسه، مستند چهار دقیقه ای «شهید خانمحمد احمدی» بود و پس از آن مستند شش دقیقه ای «شهید غریب» درباره ی «شهید رجب غلامی» و مستند 12 دقیقه ای «شهید سید محمود موسوی» به نمایش درآمد.
هیچ کس نمی داند که اولین رزمنده افغانستانی جنگ تحمیلی از کدام شهر یا روستای افغانستان به ایران مهاجرت کرده و به جبهه جنگ اعزام شد؟!!
محمدسرور رجایی(مستندساز و پژوهشگر جنگ) ورودش به عرصه ی مستندسازی جنگ را نیاز و ضرورت پرداختن به این مسئله و کم توجهی مستندسازان افغانستانی و ایرانی به شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی دانست و گفت: متاسفانه نه از دوستان فیلمساز افغانستانی ما و نه از هنرمندان و فیلمسازان ایرانی کسی به این مقوله نپرداخته اند درحالی که این رخداد جای کار بسیار دارد.
او جبهه فرهنگی مطالعات انقلاب اسلامی را در بخش شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی یک منبع بسیار بزرگ دانست که کارهای متعددی در این رابطه انجام داده است و از سال جاری به خروجی های آن خواهیم رسید.
مدیر پیشین خانه ادبیات افغانستان به پرسش های پاسخ نیافته در رابطه با شهیدان افغانستانی جنگ تحمیلی اشاره کرد و تصریح نمود: هیچ کس نمی داند که اولین رزمنده افغانستانی دفاع مقدس از کدام شهر یا روستای افغانستان به ایران مهاجرت کرده و به جبهه اعزام شد؟! باز هم هیچ کس نمی داند که اولین شهید افغانستانی دفاع مقدس در کدام عملیات و در کدام سنگر و در کنار کدام شهید ایرانی به شهادت رسید.
کم توجهی نهادهای رسمی به شهیدان افغانستانی
پژوهشگر شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی ایران از کم توجهی نهادهای رسمی به شهدای افغانستانی اظهار گلایه کرد و گفت: «هیچ نهادی در این سال ها در ارتباط با رزمندگان، شهدا و جانبازان افغانستانی دفاع مقدس کار نکردند.» وی در ادامه به فقر آثار مکتوب در این موضوع اشاره کرد و افزود: اگر نگاهی تاریخی به ادبیات دفاع مقدس داشته باشیم کمتر به نام یک شهید افغانستانی در جنگ تحمیلی می رسیم؛ و تنها کتابی که به طور مشخص اسمی از شهید افغانستانی برده است کتاب جنگ پابرهنه نوشته آقای رحیم مخدومی است که در رابطه با شهید افغانستانی دفاع مقدس – عبدالرحیم جمشیدی- خاطراتی نگاشته است. اضافه بر این در چند کتاب دیگر فقط به اسم اینکه افغانستانی هایی را هم شاهد بودند و حضور داشتند در حد همین اتفاق مشاهده می کنیم، ولی متاسفانه در بخش تاریخ شفاهی خاطره ها و تاریخنگاری دفاع مقدس هیچ یادی از حضور رزمندگان افغانستانی شهدای افغانستانی نیست.
او در ادامه به بازسازی های مزار شهدا و اتفاق های همزمان با آنها اشاره کرد و گفت: روزی که من با شهید نوروزعلی احمدی آشنا شدم شاید پنج سال پیش بود عکسی بود و یادداشتی که در گوشه یادداشت به افغانستانی بودنش اشاره شده بود. شاید دو سال بعدش آمدم به زیارت مزارش و دیدم که دوستان لطف کردند یک دسته گل را در مقابل کلمه ی افغانی آن، قرار دادند. سه سال بعد دیدم دیگر از افغانستانی بودن آن هم اثری وجود ندارد و نه گلی هست و نه نشانی؛ فقط نام شهید احمدی است.
چشم پوشی از خاطرات شهدای افغانستانی به نقصان ادبیات دفاع مقدس می انجامد
محمد سرور رجایی به اهمیت و جایگاه خاطرات رزمندگان و شهدای افغانستانی در ادبیات جنگ تحمیلی پرداخت و بیان کرد: من بارها به دوستان ایرانی ام گفتم چنانچه از بخش خاطرات رزمندگان افغانستانی و خاطرات شهدای افغانستانی در هشت سال دفاع مقدس چشم پوشی شود یقیناً بخشی از خاطرات ادبیات دفاع مقدس ناقص خواهد بود؛ خاطرات رزمندگان افغانستانی دفاع مقدس، تکمیل کننده مبارزات برادران ایرانی شان هستند که باید دوستان ایرانی، ما نویسندگان محترم دفاع مقدسی به این مهم توجه کنند.
او استنکاف رزمندگان افغانستانی جنگ تحمیلی در ثبت و بازگویی خاطراتشان را مورد نکوهش قرار داد و گفت: خاطرات رزمنده افغانستانی جنگ تحمیلی منحصر به خودش نیست، منحصر به نسلی است که با او به ایران کوچیده است و ما باید اتفاق های مثبت و اتفاق هایی که باعث شکوهمندی و غرور نسل امروز می شود را بازگو کنیم. امروز یادداشت ها، خاطره نگاری ها و حتی رمان ها و شعرهایی که دوستان ما در جمهوری اسلامی ایران در رابطه با ادبیات انقلاب می نویسند این اثر و این گونه ی ادبی را تبدیل کرده است به گونه ی گفت و می گویند، اما ما چه کار می کنیم؟ ما در اندیشه نهفت هستیم و کتمان می کنیم.
این پژوهشگر شهدای افغانستانی توصیه کرد از کنار شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی به سادگی نگذریم و توجه داشته باشیم ظرفیت نهفته در خاطرات آنها قابلیت ده ها کتاب، رمان و فیلم سینمایی را دارد. وی پیشنهاد کرد هرکسی در اندازه و توان خود به ثبت و ضبط خاطرات جانبازان، رزمندگان و شهدای موجود در بین اقوام و آشنایان خود بپردازد.
جایگاه شهدای افغانستانی در تاریخنگری و تاریخنگاری جنگ تحمیلی کجاست؟!
سیدمرتضی حسینی شاهترابی، پژوهشگر تاریخ و دبیر علمی نشست «جایگاه شهدای افغانستانی در تاریخنگاری جنگ تحمیلی» به بررسی تلاش های انجام شده در عرصه ی تاریخ جنگ تحمیلی ایران پرداخت و اظهار داشت: در حوزه دفاع مقدس حدود هشت هزار عنوان كتاب منتشر شده كه بیش از دو هزار و اندی عنوان آن در قالب کتاب های خاطره است. از طرفی تعداد شهدای جنگ تحمیلی را بین 190 هزار تا 220 هزار نفر گزارش داده اند که از این تعداد بیش از دو هزار نفرشان شهیدان افغانستانی هستند. می توان گفت: در رابطه با تاریخنگاری جنگ و شهدای جنگ تحمیلی تلاش های قابل توجهی صورت گرفته است که انتشار پنجاه شماره از «فصلنامه نگین» به عنوان فصلنامه تخصصی در موضوع جنگ تحمیلی، شش شماره از «فصلنامه پژوهشنامه دفاع مقدس» و همین طور نشر کتاب «تاریخنگری و تاریخنگاری جنگ» به همت مرکز اسناد دفاع مقدس نمونه ای از این تلاش هاست؛ اما آنچه به عنوان پرسش جدی و مهم درباره شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی مطرح می شود و نیازمند تحقیق و بررسی و تأمل است جایگاه شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی در تاریخنگری و تاریخنگاری این جنگ است؛ جایگاه شهدای افغانستانی در تاریخنگری و تاریخنگاری جنگ تحمیلی کجاست؟! آنچه برای ما مهم است این است که در تاریخنگاری و پژ.وهش های تاریخی جنگ تحمیلی آیا کاری در مورد شهدای افغانستانی انجام شده است؟ اگر نشده است چرا؟ ظرفیت ها و بسترها و آسیب ها و چالش های آن چیست؟
پایان نامه هایتان را به سمت موضوع شهدای افغانستانی سوق دهید!
حسین نصرالله زنجانی (نویسنده، پژوهشگر و مدرس ادبیات و تاریخ شفاهی) نهادهای دولتی را در نگارش و تولید آثار مکتوب در حوزه ی دفاع مقدس عقبتر از حرکت خودجوش و غیررسمی و مردمی دانست و گفت: اگر شما امروز با هشت هزار کتاب در حوز دفاع مقدس و دو هزار کتاب خاطره مواجه هستید محصول همت و تلاشی است که دلسوزان این عرصه و کسانی همچون آقای سرهنگی و کمری داشته اند.
مدیر پیشین دفتر مطالعات و ادبیات پایداری مراکز استانی حوزه هنری به فقر آثار مکتوب درباره شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی تصریح کرد و بیان کرد: در کتابخانه جنگ حوزه هنری جستجو کردم کتابخانه ای که غنی ترین کتابخانه در حوزه جنگ تحمیلی است تا ببینم درباره شهدای افغانستانی دفاع مقدس کتاب مستقلی هست؟ نبود!!!
این پژوهشگر دفاع مقدس ضعف اطلاعات آماری در رابطه با شهدای جنگ تحمیلی به ویژه شهدای افغانستانی دفاع مقدس را یکی از آسیب های تاریخنگاری جنگ شمرد و خطاب به نویسندگان افغانستانی گفت: من خواهشم این است که خودتان شروع کنید خودتان در خانواده ی خودتان در اقوام و آشنایان خودتان به دنبال ثبت و ضبط خاطرات رزمندگان و شهدای افغانستانی جنگ تحمیلی برآیید اگر توانستید منتشر کنید، منتشر کنید وگرنه از طریق وبلاگ آن را در اختیار دیگران قرار بدهید.
این مدرس تاریخ شفاهی به دانشجویان و پژوهشگران افغانستانی پیشنهاد داد برای پر کردن کاستی های موجود در رابطه با شهدا و رزمندگان افغانستانی جنگ تحمیلی پایان نامه هایشان را به سوی این موضوعات سوق دهند و موضوعاتی از قبیل چرایی حضور رزمندگان افغانستانی در جنگ تحمیلی و دفاع مقدس را مورد تحقیق و بررسی قرار دهند.
/پایان/
