هدف اساسی این آرشیو فائق آمدن بر خلاء چشمگیری است که در زمینه پژوهشها و دانش در باره دوران قاجار موجود است. تنها اندک بخشی از پژوهشهای موجود به زندگی زنان این دوره می پردازد.
با توجه به کمبود اسناد دست اول در ارتباط با زنان، جای تعجب نیست که تا به امروز غالب روایات تاریخ اجتماعی قاجار بر جنگها، دستاوردها، و واقعیات روزمره زندگی مردان در آن دوره تمرکز داشته است. دلیل این امر از جمله آن است که نوشته های مردان در بایگانی های متعدد ملی برای دهه ها (و در سالهای اخیر در قالب مجلدات چاپی) به آسانی در دسترس بوده، حال آنکه اغلب نوشته ها، عکس ها، و دیگر اوراق شخصی زنان در دست خانواده ها باقی مانده است. دستیابی به تصویری کامل تر از گذشته غنی و پیچیده ایران بدون دسترسی همگانی به این اسناد ممکن نخواهد شد.
با استفاده از تکنولوژی جدید و از راه دیجیتالی کردن و ارائه یک وبسایت جامع، این طرح می کوشد تا این خلاء تاریخ نگاری را جبران کند، بر محدودیتهای ناشی از پراکندگی جغرافیایی و قبضه ملکی فائق آید و مجموعه ارزشمندی از تصاویر دیجیتالی نوشته ها و عکس ها و دیگر منابع را که در حال حاضر در مکان های مختلف و نزد صاحبان متعدد پراکنده است در یک جا و به شکل ذخیره ای جستجوپذیر فراهم آورد.
در سال ۲۰۰۹، «دنیای زنان در عصر قاجار» موفق به دریافت بودجه دوساله از بنیاد سراسری علوم انسانی شد که آغاز این کار را میسر ساخت. مرحله آغازین این پروژه با همکاری گروه پژوهشگران، منوچهر اسکندری قاجار، دامینیک پرویز بروکشاو، نغمه سهرابی، ناهید مظفری، و افسانه نجم آبادی، تحت نظر مدیریت اجرایی رامیار رسوخ به اجرا در آمد.
محتویات این آرشیو شامل این گونه اسناد است:
مکتوبات منثور و منظوم، از جمله نامه ها، مقالات، سفرنامه ها و رساله ها، نشریات زنان
قباله ها از جمله نکاح نامه، پشه نامه، صلح نامه، وکالت نامه، وقفنامه
آثار هنری، ازجمله نقاشی، سوزن دوزی و خطاطی
عکس ها
اشیاء زندگی روزمره
تاریخ شفاهی
وبسایت «دنیای زنان در عصر قاجار»، که «مرکز خدمات مجموعه های مجازی» در کتابخانه دانشگاه هاروارد میزبان آن است، به روی عموم باز است، و کلیه اطلاعات آن به دو زبان انگلیسی و فارسی در دسترس خواهد بود.
گروه تاریخ و همکاریهای میان رشتهای نشست «عکس و تاریخ» را برگزار می کند.
این نشست با حضور دکتر افسانه نجمآبادی پژوهشگر و استاد دانشگاه هاروارد، مهران مهاجر فارغالتحصیل رشته عکاسی دانشکده هنرهای زیبا و کارشناس ارشد زبانشناسی، دکتر حسینعلی نوذری پژوهشگر و استاد تاریخ، دکتر داریوش رحمانیان استاد تاریخ دانشگاه تهران و آزاده حسنین فارغالتحصیل تاریخ دانشگاه تهران برگزار خواهد شد.
عکسها قاب خاطرات مردمان گذشتهاند، میراثی گرانقیمت از پدران ما. هنگامی که کنجکاوی ساده‌دلانه جهانگردی بیگانه و یا جست‌وجوی عکاسان خستگی‌ناپذیر ایرانی و یا غیر ایرانی سبب می‌شد تا مناظری از فرهنگ و تاریخ ایران، سراسر جهان را درنوردند، کمتر به مخیله کسی می‌رسید که روزی این عکسها تبدیل به گنجینه‌ای بی‌بدیل از میراث تصویری تاریخ ایران در دوران معاصر شوند، به گونه‌ای که بازشناسی تاریخ فرهنگی و اجتماعی این برهه از کشور ایران بدون بهره‌گیری از آن، اگر نه امکان پذیر دست کم بسیار دشوار باشد.
این مسافران زمان؛ همانگونه که باورداشت‌ها، تلقیات و ذهنیت‌های بسیاری از سیاحان بیگانه را درباره سرزمین ایران با خود به فراسوی این مرزها می‌بردند، امروز با درنوردیدن مرزهای زمان، همان اندیشه و نگرش‌ها را به دست کسانی می‌سپارند که بسیار مشتاق‌تر از مخاطبانشان در دهههای پیشین، در انتظار دستیابی به آگاهی‌هایی هستند که این پیک‌های کوچک حامل آنند.
در این نشست، علاوه بر موضوع اصلی یعنی عکاسی و تاریخ، کتاب عکس علیخان والی نیز معرفی خواهد شد. این کتاب گزارشهای علیخان والی به دربار ناصری در دوران والیگریاش در ولایات مختلف ایران بهخصوص مراغه بوده است. علیخان جهت تکمیل گزارشاتش به دربار از عکس نیز استفاده میکرد، این کتاب بالغ بر 1400 عکس از رجال، بناها، قریهها، مردم و… در دوره ناصری است.
همچنین وبسایت دنیای زنان قاجار نیز معرفی خواهد شد. این وبسایت با بودجه بنیاد سراسری علوم انسانی در «مرکز خدمات مجموعه‌های مجازی» کتابخانه دانشگاه هاروارد راهاندازی شد و هدف از آن پر کردن خلأ موجود در زمینه پژوهشها و دانش زنان در دوره قاجار است. این آرشیو شامل مکتوبات منثور و منظوم، از جمله نامهها، مقالات، سفرنامه‌ها و رساله‌ها، نشریات زنان، قباله‌ها از جمله نکاح‌نامه، وقفنامه، آثار هنری از جمله نقاشی، سوزندوزی، عکس، اشیای زندگی روزمره و تاریخ شفاهی است.
این نشست، امروز شنبه هشتم تیر ماه 92 از ساعت 16:30 تا 19:30 در محل پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد.
منبع: کتابخانه مجلس
