حجت الاسلام رمضان محمدی، مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان به مناسبت هفته وحدت ضمن اشاره به برخی از مولفه های وحدت در کلام و سیره پیامبر گرامی اسلام(ص) گفت: نفس وجود نازنین پیامبر اسلام (ص) مایه رحمت و وحدت مسلمانان است. ما اگر هیچ سخنی هم از ایشان نداشته باشیم نفس وجود حضرت رحمه للعالمین کافی است که همه امت اسلام گرد وجود آن حضرت جمع شده و با هم متحد باشند.
وی افزود: وقتی به سیره پیامبر (ص) می نگریم مولفه های فراوانی برای وحدت میان مسلمانان و حتی وحدت با غیر مسلمانان می یابیم. رسول خدا (ص) می خواست همه مردم از همه مذاهب چه مسلمان و چه غیرمسلمان در صلح و صفا زندگی کنند و فرمایش حضرت در این خصوص که خطاب به پیروان همه ادیان و مذاهب فرموده است گویای این مطلب است. حضرت در کلامی فرموده اند: « تَعَالَوْاْ إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاء بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ» حتی اگر یک کلمه مشترک با هم داریم بیایید حول آن کلمه مشترک متحد شویم. به عبارت دیگر حضرت حتی ادیان دیگر را نیز دعوت به وحدت می کرد.
مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در حیطه مسلمانان نیز از زیباترین جلوه های عملی ایمان که وحدت آفرین بوده و جان ها و روح های منفصل را با هم متصل می کند این آیه قرآن است که سرفصل حرکت های شخص رسول خدا (ص) نیز قبل و پس از هجرت بود و آن دل های جدا از هم و آمیخته با تعصب را به هم وصل کرد، آیه شریفه ای که می فرماید:« إنما المؤمنون إخوة» همه مومنان به لحاظ ذاتی با هم اخوت دارند ما چه بخواهیم و چه نخواهیم همه افرادی که ایمان در وجود آنها ریشه دوانده اخوت ذاتی با هم دارند.
وی در ادامه به واکاوی دلایل وجود اختلاف در امت اسلامی پرداخت و افزود: اگر امروز بیگانگی و قشرگرایی در جامعه اسلامی وجود دارد یا برخی مسایل از قبیل صداقت، اعتماد به هم و غیره مهجور و متروک است و تنها نامی از مسلمانی باقی مانده به این خاطر است که اخوت اسلامی میان ما وجود ندارد.
لذا مشکلات اجتماعی پدید می آید و پیامدهای منفی در پس این مشکلات اجتماعی دامنگیر جامعه می شود. امروز اوضاع جهانی مسلمانان دچار نوعی خستگی روحی، احساس درماندگی، خودکم بینی و خود گم کردن است و از آن گرمای حاصل از ایمان و وحدت که قرآن بر آن اصرار دارد، خبری نیست. علت هم آن است که آن اخوت دینی در میان ما وجود ندارد.
این کارشناس تاریخ اسلام یادآور شد: رسول خدا(ص) در جایی می فرماید:« انما المومنون اخوه و تآخوا فی الله اخوین اخوین» یعنی حضرت تحقق عینی اصل اخوتی که در آیه 10 سوره حجرات بیان شده را مایه اصلی حرکت خود قرار داد و یکی از جلوه های بسیار زیبای ایمانی که جلوه اجتماعی داشت را تحقق بخشید.
رسول خدا (ص) چندین مرتبه چه در دوره بعثت و چه در هجرت میان مسلمانان وحدت ایجاد کرد و با این حرکت عظیم سرنوشت جامعه اسلامی و عربی را تغییر داد، اعرابی که تا دیروز خون می ریختند و همواره در حال جنگ، خونریزی، تجاوز و تعصب بودند امروز از جان و مال خود برای یکدیگر می گذشتند و این نتیجه همان حرکت پیامبر(ص) بود که فرمود « المؤمن اخ المؤمن کالجسد الواحد و ارواحهما من روح واحدة» مومن برادر مومن است مانند یک پیکر واحد که هر عضوی از آن دچار درد شود سایر اعضا نیز احساس درد می کنند و این سخن رسول خدا(ص) ست که سعدی آن را به شعر درآورده است.
حجت الاسلام محمدی افزود: بنابراین یکی از مولفه های وحدت امت اسلامی زنده کردن این اصل قرآنی است اینکه متوجه باشیم خداوند اخوت ذاتی میان مسلمانان قرار داده و این اخوت را که آثار اجتماعی فراوانی نیز برای ما دارد از بین نبریم.
رعایت حقوق مومنین از دیگر مواردی بود که این کارشناس تاریخ اسلام به آن اشاره کرد و افزود: ما وظایفی نسبت به هم داریم، حقوقی داریم که باید رعایت شود و مانع از بین رفتن آنها شویم، در همین راستا یکی از مولفه های وحدت، مواسات نسبت به همدیگر است. رسول خدا (ص) فرمود: «مَنْ اَصْبَحَ لا یَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ …» هرکس صبح کن در حالی که به فکر امور مسلمین نباشد مسلمان نیست» و فرمود: «افضلهم عنده اعمهم نصیحة للمسلمین و…» نسبت به هم خیرخواه باشید که بالاترین و بهترین شما کسی است که خیرخواه دیگران باشد و این خیرخواهی از افضل اعمال محسوب می شود.
وی در ادامه به موضوع مدارا کردن افراد به یکدیگر در جامعه اسلامی اشاره کرد و افزود: در مسئله تقیه میان اهل سنت و شیعیان به عنوان مثال اهل سنت می دانند که ما شیعیان در نماز از مهر استفاده می کنیم و ما نیز می دانیم که آنها از این موضوع کاملا آگاهی دارند اما این فتوای همه فقها است که در نزد آنها در هنگام نماز از مهر استفاده نکنید، دلیل این رعایت این است که شیعه و سنی در کنار هم زندگی اجتماعی خوبی داشته باشند و برای هم مشکل آفرین نباشند و زندگی را بر یکدیگر تلخ نکنند.
اصل مدارا بسیار مهم است تا آنجا که قرآن می فرماید: «اخْفِضْ جَناحَکَ لِلْمُؤْمِنينَ » انسان های عاقل کسانی هستند که با دیگران مدارا می کنند. با متهم کردن یکدیگر و ناسزا گفتن به هم نمی توان به جایی رسید و این سخن رسول (ص) خداست که فرمود: « الرفق يسير الصّعاب …» مدارا کردن سختی ها را از بین می برد. دلیل بسیاری از مشکلات ما چه در میان شیعه و چه در میان اهل سنت این است که ما مراعات و مدارا نداریم. در حالی که روایات فراوانی از رسول خدا (ص) در این زمینه وجود دارد که محبت به یکدیگر بسیاری از دردها را درمان می کند. شخص حضرت می فرمود: « اِنّى لَم اُبعَث لَعّانا وَ اِنّما بُعِثتُ رَحمَةً؛. من پيامبر نشده ام كه لعن و نفرين كنم، بلكه مبعوث شده ام تا مايه رحمت باشم.» یعنی رسول اسلام جلوه عظیم و تام رحمت الهی بود.
مدیر گروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: شرح صدر نیز به عنوان یکی از مولفه های موثر در وحدت جامعه اسلامی باید مورد توجه قرار بگیرد انسان باید وسعت نظر داشته و به اصطلاح دریادل باشد آنچنان که امیرالمومنین (ع)فرمود: ابزار ریاست و بزرگی سعه صدر است و فرمود: قلب ها مانند ظرف هایی هستند و بهترین آنها ظرفی است که گنجایش بیشتری داشته باشد.
صبر و قدرت تحمل یک اصل در سیره نبوی است که آثار اجتماعی فراوانی نیز به دنبال دارد. ما اگر بتوانیم درست زندگی کنیم و در مسایل ریز و درشت به دنبال ایجاد درگیری نباشیم آثار آن را به وضوح در اجتماع خواهیم دید. این مسئله به وضوح و به کرات در سیره رسول خدا (ص) به چشم می خورد. پیامبر گرامی اسلام تلاش فراوانی می کرد تا افرادی را که بدترین کارها را در حق ایشان روا داشتند، ببخشد. ایشان حتی با یهودیان پیمان صلح بست و حتی در صلح حدیبیه نیز خواستار صلح با مشرکان شد تا هم مسلمانان و هم یهودیان و مشرکان زندگی مسالمت آمیزی داشته باشند اما آنها خود پیمان را نقض کردند.
حجت الاسلام محمدی یادآور شد: اگر در رفتارهای روزانه خود انصاف به خرج دهیم و مراعات یکدیگر را بکنیم بهره عمرمان از دنیا و آخرت بیشتر می شود و به این ترتیب می توانیم در سایه رهنمودهای پیامبر که اسوه ای حسنه و رحمتی تام برای همه عالمیان است زندگی آرام و پرنشاطی داشته باشیم.
