بررسی و نقد کتاب «مفهوم‌پردازی واقعیت در جامعه‌شناختی تاریخی: نظام ارباب غایب در ایران» نوشتۀ حمید عبداللهیان در روز دوشنبه ۲۹ دی‌ماه از ساعت ۱۷ الی ۱۹، با حضور نویسندۀ کتاب، علی‌اصغر سعیدی، کاووس واضحی و داریوش رحمانیان در پژوهشکدۀ تاریخ اسلام برگزار می‌گردد.
جامعه‌شناسی تاریخی مدت‌هاست که به عنوان بخشی از جامعه‌شناسی در نظر گرفته می‌شود و جامعه‌شناسی در مجموع به شیوه‌ای پوزیتیویستی به مطالعه موضوعات پژوهشی پرداخته است که در آن مفهوم واقعیت با مفاهیم مدرک و حضور پیوند یافته است؛ لذا یکی از مهم‌ترین مشکلات معرفتی زمانی پدید می‌آید که مطالعات تاریخی در جایی که گواه و مدرک اندکی وجود دارد یا اصلاً وجود ندارد به عنوان تاریخ طولانی‌ای از توسعه‌نیافتگی در نظر گرفته می‌شود.
در فصل اول این کتاب، برخی از مهم‌ترین مسائل معرفت‌شناختی پیرامون پژوهش دربارۀ پدیدارهای تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. این امر ما را یاری می‌کند تا رویکردهای مارکسیستی و نومارکسیستی به توسعه‌نیافتگی روستایی در ایران را همانند روایت‌های دیگری که خود نیز باید به روایت درآیند در نظر بگیریم.
برای پاسخ به این پرسش که این کتاب چگونه یک روایت جدید را ارائه خواهد کرد به ارائۀ برخی اطلاعات تاریخی دربارۀ جامعه و تاریخ روستایی ایران پرداخته خواهد شد تا ناحیۀ کانونی‌ای را که به روایت درمی‌آید نشان دهیم.
برای مطالعه ستاندن مازاد به تحلیل تاریخی شکل‌گیری اربابان غائب با تأکید خاص بر تاجر ـ اربابان و نقش آنها در کشاورزی پرداخته شده است.
مسئلۀ ایران پیشاسرمایه‌داری در آثار و نوشته‌های مارکسیستی و غیر مارکسیستی ارزیابی شده و نشان داده شد است که مارکسیست‌ها شیوۀ واحد و یکدستی از تولید، یعنی فئودالیسم یا تولید آسیایی، را برای تبیین تاریخ پیشاسرمایه‌داری در ایران به‌کار می‌برند.
تحلیل روابط استثماری شهری ـ روستایی و توسعه‌نیافتگی روستایی متعاقب آن با شیوۀ تولید آسیایی آغاز می‌شود و نتایج این روابط استثماری، نظام بهره‌برداری از زمین که مبتنی بر سهم‌بری می‌باشد مورد بحث قرار می‌گیرد.
درنهایت بر کشاورزی تجاری متمرکز می‌شویم تا بازاریابی مواد ستانده‌شده را نشان دهیم؛ مازادی که توسط طبقات مسلط به مناطق شهری انتقال می‌یافت.
