حجة الاسلام و المسلمین مهدی پیشوایی در برنامه پرسمان تاریخی رادیو معارف در جمعه 20 دی 92، به این سوالات تاریخی پاسخ گفت: نحوه هزینه کردن بیت المال، صحت داستان جزیره خضرا، زندگی ساده امامان(ع) و وجود خدمتکاران، موضع امام سجاد(ع) در واقعه حره، لقب رضا برای امام هشتم(ع)، سند شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا، نحوه برخورد با مساله حجاب در حکومت نبوی و علوی، حضور امام رضا(ع) در شهر یزد و بهبهان، علت غیبت امام زمان(ع) و نظر اهل سنت درباره ایشان.
1- امام علی بیت المال را بین همه تقسیم می کردند یا تنها به ساکنین مرکز حکومت می دادند؟ شنیده ایم که همه بیت المال راتقسیم می کردند و باقیمانده را جارو می کردند و دو رکعت نماز می خواندند. اگر همه بیت المال را تقسیم می کردند پس مخارج دیگر حکومت از کجا تامین می شده است؟
تقسیم بیت المال یعنی اموال عمومی، در آن زمان به چند شکل انجام می شده است.
یک نوع بیت المال غنایم جنگی بود که البته در زمان امام علی (ع) پیش نیامد، تنها بین رزمندگان تقسیم می شد. نوع دیگر بیت المال خراج بود. عمدتا خراج زمین های دولتی بود که در اختیار مردم قرار می گرفت و می بایست مردم بابت استفاده از آن زمین ها مبلغی را به حکومت مرکزی بپردازند. از نامه های امام علی(ع) خصوصا به مالک اشتر، بر می آید که این گونه اموال نصیب همه می شده است؛ نه فقط مرکز خلافت یا یک شهر خاص. البته حکمرانان حضرت، به اندازه نیاز در محل صرف می کردند و اضافه را به مرکز می فرستادند تا بصورت مساوی تقسیم شود.
حکومت نیازهای دیگری داشت ولی این نیازها را مردم بصورت داوطلبانه برطرف می کردند. حکومت در آن زمان پیچیده نشده بود که بصورت تقسیم کار و افراد موظف باشند. بسیاری از کارها مخصوصا قسمت های امنیتی و حفظ مرزها داوطلبانه بود؛ هرچند از بیت المال به آن ها حق الزحمه ای پرداخت می شد. کارمند نیز به این وسعت که در زمان ما وجود دارد نبود ولی قضات حقوق می گرفتند و مازاد را به مرکز حکومت اسلامی می فرستادند.
2- آیا جزیره خضرا یا مثلث برمودا که نقل می شود امام زمان(عج) در آن جا حضور دارند صحت دارد ؟ آیا امام زمان زن و فرزند دارند؟
داستان جزیره خضرا در برخی کتاب ها آمده ولی علمای ما قبول ندارند؛ علاوه بر این که سند محکمی نیز ندارد. همچنین ارتباط دادن جزیره خضرا به مثلث برمودا و افسانه هایی که در مورد مثلث برمودا ساخته اند اصلا پایه ای ندارد. این دو، قضیه ای جداگانه است و ربطی به هم ندارد. سالها پیش که در مدرسه حجتیه قم کلاس داشتم یکی از طلاب اهل ترکیه تعریف کرد که عموزاده ای دارم که کاپیتان کشتی است و می گوید که از این جزیره عبور کرده ام و اتفاقی نیفتاده است. البته گاهی در بعضی فصول سال گاهی آن منطقه طوفانی می شود و امواج بزرگی می آید ولی ما عبور می کنیم.
همچنین هیچ سندی نه در جهت اثبات و نه در جهت نفی زن و فرزند داشتن امام زمان(عج) وجود ندارد؛ یعنی نه می توان گفت دارند و نه می توان گفت که ندارند.
3- گفته می شود پیامبر خدا(ص) و امامان(ع) غیر از امام صادق(ع) زندگی ساده و فقیرانه ای داشته اند. پس چطور وقتی وسایل داخل خانه شان به تعداد انگشتان دست هم نبود یا لباسشان دو جامه بود خدمتکار و خادمه هم داشته اند؟
ائمه(ع) سعی می کردند زندگی شان در حد زندگی مردم باشد. بنابراین زمانی که مردم در رفاه نسبی بودند هیچ مشکلی نداشت که گشایشی هم در زندگی ائمه(ع) پیدا شود. نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که آن ها اهل ریخت و پاش و اسراف و اشرافی گری نبودند. روزی امام رضا(ع) دیدند که عده ای میوه را کامل نمی خورند. به آن ها می فرمایند: این ها را کامل بخورید یا اگر نیاز ندارید، هستند کسانی که به آن نیاز دارند.
البته شیوه زندگی امام علی (ع) با زندگی بقیه متفاوت است؛ زیرا ایشان خلیفه مسلمین بودند و خودشان می فرمودند: زندگی خلیفه باید در حد پایین ترین مردم کشور باشد تا برای آن ها اسوه باشد. فرمود که خدا از امرای اسلامی چنین تعهدی گرفته است.
قابل ذکر است که ائمه(ع) اموال شخصی نیز داشتند و تمام زندگی آن ها از بیت المال اداره نمی شد. علاوه بر این، هدایایی نیز به آن ها می رسیده و بعضی از خدمتکارها، هدیه بوده اند. مثلا یکی از ناقلین ولادت امام زمان(عج) کسی است که کنیزی به امام حسن عسکری (ع) هدیه کرده و آن کنیز پس از ولادت امام نزد او می آید و خبر را به او می دهد.
در بعضی زمان ها، وضع مالی آن ها بهتر بود و خودشان خدمتکاری تهیه می کردند که در این گونه امور اهداف والاتری را مد نظر داشتند. مثلا امام سجاد(ع) هزار هزار برده با اموال شخصی خودشان بابت نخلستان هایی که در مدینه و ینبع داشته اند می خریدند و به منزل می آوردند و مسلمان تربیت می کردند و آزاد می کردند. نقل است که حضرت بیش از یک سال، غلام نگه نمی داشت و معمولا در ماه رمضان آن ها را آزاد می کرد.
4- امام سجاد(ع) در واقعه حره کجا بودند و چه نقشی را ایفا کردند؟
فاجعه حره، شورشی است که دو یا سه سال بعد از شهادت امام حسین(ع) که در آن، مردم مدینه بر ضد حاکم مدینه شورش کردند و او را از شهر بیرون کردند و اصطلاحا اعلام استقلال کردند. وجه تسمیه آن واقعه به حره نیز از این جهت است که زمانی که مدینه را محاصره کرده بودند مردم دور شهر را خندق کنده بودند و سپاه یزید که برای سرکوبی شورشی ها اعزام شده بودند نمی توانستند به داخل شهر نفوذ کنند. یکی از بزرگان بنی امیه که در داخل شهر بود به آن ها خیانت کرد و به سپاه یزید گفت که شما از حره بنی واقم می توانید به داخل شهر نفوذ کنید. حره به سنگ های سوخته و آتشفشانی گفته می شود. کوه های اطراف مدینه این گونه است و هر کدام نامی داشته که یکی از آن ها حره بنی واقم بود.
امام سجاد(ع) آن زمان در مدینه بود ولی در این شورش شرکت نداشت. آن انقلابیون با حضرت مشورت نکرده بودند و حرکتشان نیز شیعی نبود و اگر سرکوب نمی شدند معلوم نبود چه حکومتی می خواستند تشکیل دهند.
از طرف دیگر پیدا بود که این حرکت محکوم به شکست است و یک شهر از عهده یک حکومت و لشکر آن بر نمی آید و امام سجاد(ع) نیز از روز اول در این حرکت مداخله ای نداشت. همچنین یزید دستور داد که کار به امام سجاد(ع) نداشته باشند. ممکن است شنیده بود که امام(ع) در این جریان مداخله ندارد ولی تحلیل ما این است که نمی خواست دوباره بدنامی دوباره ای برای خود و بنی امیه درست کند.
در آن فاجعه، خانه امام سجاد(ع) تبدیل به یک پناهگاه شد و امام(ع) به چهار صد خانواده در آن چند روزی که شهر را به آتش کشیدند و مال وناموس مردم را به تاراج بردند پناه داد و از آن ها پذیرایی کرد.
5- در تاریخ طبری در ماجرای ولایتعهدی امام رضا(ع) آمده است که لقب رضا را مامون به آن حضرت داد. آیا این درست است؟
در این باره احتمالات مختلفی داده اند و گزارش های مختلفی هست. مرحوم صدوق در علل الشرایع جلد 1 صفحه 301 باب 172 در آن جا مرحوم صدوق روایتی مسند از حضرت جواد همین مطلب را از ایشان سوال می کنند که ایشان تکذیب می کنند و می فرمایند به این دلیل لقب رضا را به ایشان دادند که دوست و دشمن از ایشان راضی بودند.
6- سند شیخ صدوق برای نقل تاریخ امام رضا(ع) چه بوده است؟
کتاب عیون اخبار الرضا سندهای مختلفی دارد و هر قضیه برای خودش سند مستقلی دارد یعنی راویانش یکی نیستند. البته نکته مهم این جاست که مرحوم صدوق که عالم بزرگی بوده و مولف یکی از کتب اربعه شیعه است، از نظر زمان زندگی به زمان زندگی امام رضا(ع) نزدیک بوده است. مرحوم صدوق در قرن سوم زندگی می کرده و امام رضا در اوایل قرن دوم به شهادت رسیده است و لذا واسطه اسناد او کم بوده است.
7- در زمان ده سال حکومت پیامبر(ص) در مدینه و چهار سال و نه ماه حکومت امام علی(ع) در کوفه، از طرف حکومت چه رفتاری با مساله حجاب می شده است؟
آیه حجاب در مدینه نازل شد و در دو سوره نور و احزاب وجود دارد. تا آن جا که بنده اطلاع دارم از وقتی که حجاب نازل شد زن ها حجاب را رعایت می کردند و بنده به مطلب خاصی درباره برخورد با این مساله برنخورده ام و این یک مساله ای بوده است که در جامعه آن زمان جا افتاده بود.
8- از مدت زمان حضور امام رضا(ع) در شهر یزد صحبت بفرمایید.
حضرت امام رضا(ع) را از طریق بصره و اهواز و بهبهان و شیراز و یزد عبور دادند و از طریق کویر به نیشابور و مرو رفتند. مدت توقف حضرت در این شهر مشخص نیست. در کتابی بنام جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع) تالیف آقای جلیل عرفان منش، مسیر حضرت مشخص و به جزئیات آن پرداخته شده است.
9- اگر امام زمان(عج) قدرت زیادی دارد چرا غایب شد؟ نظر اهل سنت درباره امام زمان(عج) چیست؟
قدرت ایشان قدرت شخصی نیست؛ بلکه خداوند به او قدرت می دهد. علاوه بر این، علت غیبت حضرت دو چیز بود: یکی جان ایشان به خطر افتاده بود و دیگر این که مردم آمادگی همراهی حضرت را نداشتند. مثلا اداره برق برای روشنایی کوچه لامپ می گذارد و مردم آن را می شکنند و دوباره تا یازده لامپ نصب می کنند ولی مردم می شکنند. آخری را نصب نمی کند؛ چون قدر آن را نمی دانند. امامان(ع) از امام رضا(ع) به بعد بسیار مهجور شدند و بسیار در محدودیت قرار دادند. ایشان غایب هستند تا زمانی که قدرشان را بدانند و دنیا آماده پذیرش دعوت جهانی ایشان باشند و لذا در روایات مربوط به ایشان هست که مهدی موعود ما قیام نمیکند مگر این که همه حکومت کرده باشند. یعنی همه نظام ها و سیستم های گوناگون را دیده باشند. زمانی نظام مارکسیستی یک نظام مترقی بود ولی الان در دنیا خریدار ندارد. لیبرال دموکراسی هم دارد به شکست منجر می شود. همه حکومت ها، امتحان خود را پس می دهند و یک منجی پیدا می شود و مردم با او همکاری می کنند.
اهل سنت وجود حضرت مهدی(عج) را قبول دارند و روایات آن را متواتر می دانند. اصل این که یک نفر از نسل رسول خدا(ص) که نامش نام ایشان خواهد بود و ظهور می کند و دنیا را پر از عدل و داد می کند را قبول دارند ولی در چند مورد جزئی با شیعه اختلاف نظر دارند: 1- می گویند ایشان متولد نشده و در آینده متولد خواهد شد. 2- اسم پدر ایشان را عبدالله می دانند. در روایتی از پیامبر(ص) نقل می کنند که: اسمه اسمی و اسم ابیه اسم ابی. که قسمت اول درست است اما قسمت دوم جزو روایت نبوده است. ما معتقدیم که نام پدر امام زمان حسن ملقب به عسکری است.
