پاسخ های حجة الاسلام و المسلمین مهدی پیشوایی به سوالات تاریخی در برنامه پرسمان تاریخی رادیو معارف در تاریخ 4 بهمن 1392:
به تاخير افتادن نماز امام علي(ع) – زمان اهمیت یافتن قم نزد ائمه(ع) – ورود حضرت معصومه(س) به قم و مكان سکونت ایشان و امامزاده هاي مدفون در جوار این بانو – شهادت دو طفلان حضرت مسلم – پيشينه عاشورا قبل از اسلام و جريان گرفتن روزه – فعالیت های امام علی(ع) در مدت ۲۵ سال خانه نشيني – حضور امام علي (ع) در جنگ های مختلف – پیوندهای خویشاوندی اهل بیت(ع) با خلفا
1- چطور ممکن است نماز حضرت علی(ع) در جنگ خیبر قضا شود در حالی که امام حسین(ع) نماز ظهر خود را اول وقت و به جماعت خواندند؟
مطابق آن چه که علامه امینی در الغدیر می فرماید این مساله که مربوط به داستان رد الشمس است، جنبه استثنایی دارد؛ زیرا سر مبارک رسول خدا(ص) بر زانوی حضرت علی (ع) بوده و خواب رفته بودند و امام به احترام رسول خدا(ع) نخواستند ایشان را بیدار کنند. خدا نیز به احترام این امر، خورشید را برگرداند و روز شد و امام علی(ع) نماز خود را خواندند. این فرق می کند با روز عاشورا که در آن جا تکلیف ساقط نبود و در آنجا نماز خوف خواندند. رکعت اول را امام جماعت یا فرمانده با نیمی از سپاه خواندند و نیم دیگر مقابل دشمن می ایستادند و در رکعت دوم جای خود را عرض کردند.
2- از چه زمانی قم مورد توجه اهل بیت(ع) قرار گرفت؟ از زمان ورود حضرت معصومه(س) به قم بوده یا قبل از آن؟
نفوذ تشیع در قم با ورود اشعری ها که یمنی و شیعه بودند در زمان خلافت عبدالملک مروان و حکمرانی حجاج در عراق یعنی حدود سال 80 هجری آن طور که در تاریخ قم آمده، بوده است. اشعری ها ساکن کوفه و عراق بودند و چند نفر از آن ها از دست حجاج فرار کردند و به قم آمدند. ورود حضرت معصومه (س) اول قرن سوم در سال 201 قمری بوده است و دفن ایشان در قم به اهمیت این شهر افزود. مجموع قرائن و شواهد نیز می رساند که قم در همان زمان و بعد از آن مورد توجه قرار گرفته است؛ یعنی حدودا در زمان امام حسن عسکری(ع) که شیعیان بزرگی در این شهر بوجود آمدند و این شهر ثقل تشیع در این منطقه شد.
3- حضرت معصومه(س) چه زمانی و به چه علت و به چه کیفیتی وارد قم شدند؟
یک سال پیش از ورود ایشان به قم، مامون عباسی، امام رضا(ع) را به مرو منتقل کرده بود و یک سال بعد حضرت معصومه(س) برای دیدن برادر به سمت مرو حرکت کرد. در سر راه به ساوه رسیدند و پرسیدند که از این جا تا قم چقدر فاصله است؟ گفتند: ده فرسخ. فرمود: مرا به قم ببرید.
مولف تاریخ قم می گوید: نظر صحیح این است که موسی بن خزرج اشعری خبر آمدن حضرت را شنید و به ساوه آمد و ایشان را به قم دعوت کرد و در خانه خود مستقر نمود. ایشان به مدت 17 روز بیمار بودند و سرانجام از دنیا رفتند.
4- چه کسانی در جوار حضرت معصومه و چگونه دفن شده اند؟
شیخ عباس قمی در منتهی الآمال و ملا هاشم خراسانی در منتخب التواریخ آورده اند که در کنار ایشان، دختران امام جواد(ع) به نام های زینب، ام محمد و میمونه دفن شده اند. زینب کسی بود که اولین بار بر فراز قبر حضرت معصومه(س) بقعه ای ساخت و خودش در آن جا دفن شد. همچنین بانویی بنام بریهه دختر موسی بن مبرقع فرزند امام جواد(ع) نیز در کنار ایشان دفن شده اند.
5- آیا فرزندان حضرت مسلم هنگام عزیمت او به کوفه همراه او بودند؟ اگر نبوده اند جریان شهادت این دو فرد در کوفه چگونه است؟
ماموریت حضرت مسلم جنگی نبود ولی پر خطر بود. او سفیر امام حسین(ع) بود تا وضع کوفه را ارزیابی کند و به امام گزارش کند؛ همانطور که قیام امام حسین(ع) نیز از اول، نظامی نبود.
چند نفر در این ماموریت با ایشان همراه می شوند ولی در هیچ منبعی نداریم که فرزندانش را همراه خود برده باشد. لکن در شهادت بچه هایش اختلاف است و متاسفانه دقیقا روشن نیست. بعضی می گویند حضرت مسلم آن ها را به همراه خود برده و آن ها بعد از شهادت ایشان در کوفه اسیر شدند و برخی می گویند در کربلا همراه کاروان اهل بیت(ع) اسیر شده اند و به شهادت رسیده اند.
این مطلب نیز که امام حسین (ع) هنگام شنیدن خبر شهادت مسلم فرزند او را بر زانوی خود نشاندند و او را تسلی دادند، در منابع متاخر آمده است و در منابع قدیمی تر وجود ندارد.
6- روز عاشورا، قبل از اسلام چه مناسبتی داشته که یهود و مسلمانان صدر اسلام آن روز را روزه می گرفتند؟
روز عاشورا مصادف با یکی از روزهای مقدس یهودیان بوده و به جهت این که آن را فرخنده می دانستند در آن روز روزه می گرفتند. در بعضی از کتاب ها آمده است که پیش از وجوب روزه ماه رمضان در سال دوم هجرت، برخی از مسلمانان تحت تاثیر رفتار یهودیان مدینه، این روز را روزه می گرفتند اما بعد از وجوب روزه ماه رمضان، پیامبر(ص) آن ها را از این روزه نهی کردند.
این موارد را به تفصیل در جلد دوم کتاب مقتل جامع حضرت سید الشهدا(ع) در ضمن سوالات عاشورایی مطرح کردیم و به تفصیل پاسخ داده ایم.
7- چرا در مورد 25 سال سکوت امیرالمومنین(ع) مطلب خاصی در منابع تاریخی وجود ندارد؟
حضرت در این مدت سکوت نکردند. در مواردی که مصلحت مسلمین بود مانند مسایل قضایی، نظامی و سیاسی راهنمایی می کردند. ایشان بعد از شورای شش نفره که عثمان به خلافت رسید، از آن 5 نفر اقرار گرفت که این مطالب را قبول دارید گفتند: بله؛ فرمود: حالا که اقرار دارید من با شما کنار می آیم و مقابله نمی کنم مادامی که امور مسلمانان به درستی بچرخد و جز به شخص من ظلم نشود؛ یعنی من از حق شخصی ام می گذرم ولی از حق مسلمانان نمی گذرم.
درباره فعالیت های امام علی (ع) در این مدت، می توان به برخی کارها اشاره کرد؛ مانند عبادت، کشاورزی، تربیت شاگرد، مشاوره به خلفا و تبیین مسایلی که در زمان حضرت رسول(ص) بیان نشده بود و برای اولین بار اتفاق می افتاد و احدی از مسلمانان حکم آن را نمی دانست.
در این زمینه برای مطالعه می توان به جلد سوم کتاب فروغ ابدیت تالیف حضرت آیت الله سبحانی و فصل مربوط به امام علی(ع) در کتاب سیره پیشوایان و جلد دوم تاریخ اسلام به نام از سقیفه تا کربلا که در حال چاپ است مراجعه نمود.
8- امام علی(ع) در مدت عمر شریفشان چند جنگ انجام دادند؟ آیا ایشان در فتوحات نیز حضور داشتند؟
مورخان تصریح می کنند که امام علی(ع) در همه جنگ هایی که فرماندهی را خود رسول خدا(ص) بر عهده داشت حضور داشتند؛ به علاوه ماموریت هایی که از طرف پیامبر(ص) داشتند. تنها استثنایی که وجود داشت جنگ تبوک بود و امام به امر رسول خدا(ص) در شهر مدینه ماند؛ زیرا با رفتن مسلمانان از مدینه، شهر از نیروهای نظامی خالی می شد و از این جهت منافقان قدرت مضاعفی پیدا می کردند تا توطئه کنند.
منافقین و مخالفین علی(ع) شایعه کردند که علی(ع) از چشم رسول خدا(ص) افتاده و او را در جنگ شرکت نمی دهد. فضا بر امام تنگ شد و در زمانی که هنوز لشکر از مدینه فاصله زیادی نگرفته بود خود را به رسول خدا(ص) رساند و پیامبر (ص) در پاسخ به ایشان، حدیث معروف منزلت را فرمودند که جایگاه تو مانند هارون در کنار موسی است و همانطور که هارون جانشین موسی بود تو هم جانشین منی.
سه جنگ جمل، صفین و نهروان نیز در خلافت ایشان رخ دارد. اما در زمان خلفا در هیچ جنگی حضور نداشتند.
9- وهابیون می گویند که بسیاری از ائمه(ع) و فرزندان آن ها با خلفای سه گانه یا فرزندانشان وصلت نموده یا از اسامی آنان برای فرزندانشان استفاده نموده اند. اگر این مطلب صحت دارد دلیل این کار چیست؟
اولا در بین اصحاب رسول خدا(ع) افراد متعددی هم نام این سه خلیفه بوده اند و این مساله دلیل نمی شود که این اسم دلالت بر این شخص خاص کند. مثلا نام عمر از عمران و آبادانی و اسم خوبی است. در زمان رسول خدا(ص) 25 نفر نامشان عمر بوده است.
ثانیا ابن شبه از علمای قرن سوم، در کتاب تاریخ المدینة المنورة که توسط دانشگاه اسلامی مدینه منوره و همین وهابی ها منتشر شده، نقل کرده است روزی که فرزند امام علی(ع) متولد شد امام در جمعی که خلیفه وقت نیز نشسته بود حضور داشتند. به امام خبر آوردند که فرزندی برای شما متولد شده است. عمر گفت: بگذار اسم این فرزند را من بگذارم . او با اجازه امام، نام خود را بر این فرزند گذاشت .
ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل الطالبیین در نقل شهادت چهار فرزند ام البنین در کربلا می گوید یکی از آن ها نامش عثمان بود. نقل می کند وقتی عثمان بدنیا آمد امام علی(ع) فرمود من تو را به نام برادرم عثمان بن مظعون، عثمان نامیدم . این شخص از یاران رسول خدا(ص) بوده که در آن زمان از دنیا رفت.
مادر امام صادق(ع) هم از طرف پدر و هم از مادر، نوه ابوبکر محسوب می شود. او دختر قاسم فقیه بن محمد بن ابی بکر است. محمد بن ابی بکر مانند پسر امام علی(ع) و تربیت شده ایشان بود که و جانش را در راه ایشان فدا کرد. این مطالب نیز چیزی را ثابت نمی کند.
نتیجه ای که آن ها می خواهند بگیرند این است که شما شیعیان، روابط علی(ع) با خلفا را تیره تصویر می کنید ولی آن ها در واقع با هم مشکلی نداشتند. ما می گوییم در جنگ صفین که معاویه با علی(ع) جنگ کرد، یا در جنگ جمل که بین اصحاب بوده است روابط تیره نبوده است؟
عثمان بن عفان بدست مسلمانان و اصحاب کشته شد. خود وهابیان می گویند که محمد بن ابی بکر کشت و طلحه و زبیر در این مورد مشارکت داشته اند. آیا این روابط تیره نبوده است؟
