مرکز آموزش عالی: دانشگاه تهران- دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی
رشته: علوم کتابداری و اطلاع رسانی/ مقطع: کارشناسی ارشد
عنوان پایان نامه: مفهوم تاریخ در آثار استاد شهید مرتضی مطهری
استاد راهنما: دکتر محمدیوسف نیری
اساتید مشاور: دکتر سید محمد مهدی جعفری و دکتر عباس حری
دانش پژوه: محمد رحیم پورنورعلی
تاریخ دفاع: بهمن 1372.
چکيده:
بحث تاریخ و فلسفه آن در آثار استاد مطهری جایگاه ویژه ای دارد، و از آنجا که آشفتگی ها و بدآموزیهای بسیاری در این زمینه شده است، شهید مطهری سعی در آموختن و جداکردن موضوعات مطروحه در حوزه تاریخ و فلسفه تاریخ نموده اند، و در این رابطه به تحقیق و پژوهش در زمینه تاریخ و فلسفه آن از دیدگاه قرآن همت گماشت، که حاصل این تلاش تالیف کتاب "قیام و انقلاب مهدی(ع)" از دیدگاه فلسفه تاریخ بود، و تکمیل آن در کتاب "جامعه و تاریخ " پی گرفته شده است، و همچنین در سایر آثار دست نویس و بیاناتشان بنابر ضرورت این بحث مطرح شده است. استاد مطهری در جهت روشتنر شدن زوایای بحث تاریخ و فلسفه آن به بررسی شخصیت و طبیعت جامعه و رابطه انسان با جامعه پرداخته، و نظریه اصالت جامعه در عین اصالت فرد را به عنوان یک نظریه صحیح می پذیرد. از نظر شهید مطهری بررسی و شناخت جامعه انسانی و پی بردن به خصوصیات روحی و فرهنگی، اجتماع بدون مطالعه تاریخ گذشته امکان پذیر نمی باشد، زیرا تاریخ را به عنوان منبع مهمی برای کشف قوانین حاکم بر جامعه بشری می داند.(ضمن تاکید بسیار بر عبرت آموزی از تاریخ). استاد مطهری معتقد است، تاریخ در عین آنکه با یک سلسله نوامیس قطعی و لایتخلف اداره می شود، اما نقش انسان و آزادی و اختیار او به هیچوجه محو نمی گردد. آخرین کلام اینکه: استاد مطهری براساس جهان بینی اسلامی ((انتظار فرج)) را در غالب فلسفه تاریخ مطرح و سیر تکاملی تاریخ را نیز یک سیر صعودی و کمالی و در جهت غلبه صالحان و کوتاه شدن دست ستمکاران و جباران برای همیشه می داند. به نظر ایشان جهان بینی الهی تنها، قادر به پیش بینی آینده جامعه بشریت است و این پیش بینی بر این واقعیت گواهی می دهد، که حق به پیروزی کامل می رسد و جهان از لوث وجود افراد پلید و ناصالح و ستمکار پاک خواهد گشت ، و در نهایت قیام و انقلاب مهدی (عج) آخرین حلقه از مجموع حلقات مبارزات حق و باطل در طول تاریخ خواهد بود.
واژه های کليدي: ماتریالیسم دیالکتیک، قرآن، مارکسیسم، فلسفه تاریخ، انسان، تکامل اجتماعی، حق و باطل، ظهور مهدی(ع)، تاریخ، مطهری، مرتضی، اسلام.
