جایگاه و منزلت حضرت زهرا(س) از منظر اهل سنت

عنوان پایان نامه: جایگاه و منزلت حضرت زهرا(س) از منظر اهل سنت

محقق: مهناز شعبان پور

استاد راهنما: دکتر صادق آیینه وند

محل دفاع: مرکز تربیت مدرس قم

زمان دفاع: سال 1373

چکيده:

در این پایان نامه، شمّه ای از مناقب بی شمار حضرت زهرا علیها السلام و قطره ای از دریای بی کران فضایل ایشان، با استفاده از روایات موثّق و احادیث متواتر و آیات قرآن مجید آمده است. روش نگارنده در بررسی و تحقیق درباره جایگاه و منزلت حضرت از دیدگاه اهل سنّت، یک روش تاریخی است و از آن جا که جریانات مربوط به زندگی آن حضرت در روایات و احادیث واضح و با صراحت بیشتری بیان شده است، از این رو، در بخش اوّل، ابتدا به کتب روایی و منابع دسته اوّل – که اکثراً به صورت متون عربی است – مراجعه نموده و احادیثی را که به طور مستقیم و غیرمستقیم مربوط به حضرت زهرا(س) می شده، جمع آوری کرده و سپس، آنها را با رعایت ترتیب مراحل مختلف زندگی آن حضرت، دسته بندی کرده و مباحث تحقیق را بر اساس آنها تنظیم کرده است. وی در مرحله بعد، احادیث را جداگانه معنا کرده و توضیحات لازم را داده و در ضمن آن به کتب شیعه نیز مراجعه نموده است تا دیدگاه ها و اقوال را مقایسه کند و موارد تشابه و اختلافات آنها را بررسی نماید و در مواردی که احساس ضرورت کرده، با توجّه به سند تاریخی محکم، نقدی بر این دیدگاه ها ارائه کرده است. در مرحله سوم، چون بخش دوم مربوط به فضائل حضرت است و فصل عمده آن، تحت عنوان «زهراعلیها السلام در آیات» است، نگارنده آیاتی را که در شأن و منزلت حضرت زهراعلیها السلام بوده، فیش برداری کرده، سپس به کتب تفسیری بزرگان اهل سنّت مراجعه کرده، مطالب آنها را جمع آوری نموده و از مجموع نظریات و اقوال آنها، نظر نهایی و ثابتی اخذ کرده و در جایی که با اقوالی که نیازمند نقد و ارزیابی بوده، روبه رو شده، سعی کرده از کتب تفسیری اهل سنّت استفاده نماید و در مواردی به ندرت، به کتب تفسیری شیعه نیز مراجعه کرده است. این مرحله، از سه بخش تشکیل یافته است: بخش اوّل، تحت عنوان «زندگانی حضرت زهراعلیها السلام» است که دارای یازده فصل است: فصل اوّل، موقعیت و وضعیت خانوادگی آن حضرت مورد بحث و بررسی قرار گرفته که شامل مطالبی تحت عنوان های: تجارت و ازدواج، وضعیت خانوادگی حضرت خدیجه علیها السلام، و سن حضرت خدیجه هنگام ازدواج با رسول خداست. در فصل دوم، تحت عنوان «ولادت حضرت زهراعلیها السلام»، ابتدا مطالبی درباره قانون وراثت و تأثیر آن در نوزاد آمده و سپس، کیفیت تکوین آن حضرت از دریچه روایات، مورد بررسی و توجّه قرار گرفته، و بحث هایی از قبیل مکان و زمان تولّد آن حضرت و اقوال موجود در این باب، بررسی شده است. فصل سوم، درباره نام های حضرت زهراعلیها السلام و کنیه اوست. فصل چهارم، مطالبی درباره تربیت فاطمه علیها السلام و تأثیر وراثت و آموزش و فرهنگ و محیط اجتماعی خانواده رسول خدا آمده است. فصل پنجم، بررسی تاریخی برهه ای از زندگی فاطمه زهراعلیها السلام است که در شعب ابوطالب به سر می برده است. فصل ششم، به ازدواج حضرت و نحوه خواستگاری از او، تعداد خواستگاران و ازدواج فاطمه علیها السلام با علی علیه السلام و مقدار مهریه آن حضرت است. در فصل هفتم با عنوان «فرزندان حضرت زهراعلیها السلام»، خلاصه ای درباره ولادت و زندگی فرزندان آن حضرت آورده شده است. فصل هشتم، به بررسی نقش اجتماعی و سیاسی فاطمه علیها السلام پرداخته و درباره نقش آن حضرت در هجرت به مدینه و جنگ ها و سایر فعّالیت های اجتماعی ایشان بحث شده است. فصل نهم با ذکر تسبیحات آن حضرت، داستان چگونگی آموزش آن به حضرت توسّط رسول خدا بیان شده است. فصل دهم تحت عنوان «تهمت تجدیدِ فراش حضرت علی علیه السلام»، بعضی از اقوال و احادیث در مورد این موضوع، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل یازدهم، در باب شهادت صدیقه طاهره و وصیّتش و اقوال موجود درباره مدّت عمر ایشان و همچنین کیفیت غسل، تدفین و تکفین او مطالبی آمده است. بخش دوم با عنوان «فضایل حضرت زهراعلیها السلام» شامل سه فصل است: فصل اوّل به ویژگی های حضرت از قبیل شباهت او به پدر بزرگوارش توضیح داده شده است. فصل دوم، به بحث درباره آیات نازل شده در شأن آن حضرت پرداخته است. فصل سوم تحت عنوان «زهراعلیها السلام در روایات» است. از میان احادیث فراوانی که درباره شخصیت آن حضرت است، هفت روایت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بخش سوم با عنوان «مبارزات سیاسی حضرت زهراعلیها السلام» شامل پنج فصل است. فصل اوّل به بیان رحلت رسول خدا پرداخته است. فصل دوم، بیان ماجرای سقیفه و ارزیابی آن بیعت گیری و تأثیرش در آینده اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم، جریان فدک و ذکر موقعیت جغرافیایی آن و احادیث در باب غصب فدک، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. در فصل چهارم، خطبه حضرت زهراعلیها السلام با ترجمه آن آمده و مقداری از بحث های قبل، در این بخش به تناسب، دوباره بیان شده است. در فصل پنجم، تحت عنوان «زهراعلیها السلام و فلسفه احکام اسلام»، با توجّه به خطبه آن حضرت، پانزده حکم از احکام اسلامی بیان شده است.