نشست علمی تفسیر تقریبی از قیام امام حسین به همت دفتر تقریب مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب و با حضور جمعي از اساتيد و دانشجويان اين دانشگاه برگزار شد. در اين نشست که یکشنبه 10 آذر در سالن کنفرانس امام موسي صدر برقرار بود حجج اسلام دکتر حمیدرضا شریعتمداری و دکتر رضا اسلامی به ترتيب به عنوان سخنران و ناقد به ارائه نقطه نظرات خود پيرامون قيام امام حسين از ديدگاه تقريبي پرداختند.
در ابتداي اين نشست دکتر شريعتمداري به بيان مقدمه اي در خصوص بحث مورد نظر خود پرداخت و گفت: بايد دانست که قيام عاشورا قيام و حرکتي اسلامي و مقبول همه جهان اسلام است که بستر آن تنها شيعي و با اهداف مذهبي و شيعي شکل نگرفته است و اگر اين نگاه و تقرير تقريبي پذيرفته شود اولين اثر و دستاورد آن در همين عزاداري ها و منابر ما مي تواند منعکس و آشکار شود و فرم ها و قالب هاي اين آيين ها را در چارچوب کاملا اسلامي و نه فرقه اي قرار دهد.
عضو هيئت علمي دانشگاه اديان و مذاهب سپس به آشکار بودن ضرورت تقريب بين مذاهب اسلامي در دنياي معاصر اشاره کرد و افزود: شرايط امروز جهان اسلام به جايي و مرحله اي رسيده که بسيار خطرناک شده و خطر اشاعه درگيري هاي فرقه اي بسيار بيشتر حس مي شود و لذا ترديدي در ضرورت تقريب نيست.
دکتر شريعتمداري ادامه داد: نکته مهم ديگر اين است که حتي اگر قيام امام حسين ع را قيامي با بستر شيعي و نماد تقابل جبهه اهل بيت و جبهه خلفا و نيز تقابل جبهه شيعه و سني بدانيم باز هم به دلايل ضرورت هاي تقريبي نبايد بر اين ديدگاه تاکيد کنيم .
نکته ديگر مورد تاکيد سخنران اين نشست در مقدمه اين بود که تشيع راستين همان اسلام ناب محمدي ص است که البته اين تشيع بعد سلبي و رفضي و تبرايي هم دارد و ما عنوان رافضي و سلبي را نسبت به آنچه در صدر اسلام رخ داده هم مي پذيريم ولي البته بين تبري و سلب با سب و لعن تفاوت مي گذاريم و اين باور نبايد مخدوش شود.
دکتر شريعتمداري در ادامه با اشاره به واقعه سال 61 هجري در کربلا و شهادت امام حسين ع آنرا تجربه و ميراثي گرانبها با ظرفيت هايي عظيم براي تمام مسلمانان دانست و گفت: بايد بفهميم چگونه از اين ظرفيت ها استفاده کنيم.
وي با اشاره به اين واقعيت که امام حسين ع تا جاي ممکن تلاش کرد از وقوع جنگ و درگيري مستقيم خودداري کند گفت: حرف اصلي ما در اين جلسه اين است که به هر حال اين جنگ در يک بستر اسلامي شکل گرفت و اينگونه نبود که جنگي بين نمايندگان تشيع و نمايندگان تسنن باشد.
دکتر حميدرضا شريعتمداري سپس به بيان شواهدي درباره اين موضوع از ميان آثار تاريخي اسلام پرداخت و اظهار داشت: اولا اينکه يک طرف اين واقعه امام حسين ع است که به همراه امام حسن ع به عنوان سبط پيامبر مورد احترام و قبول همه مسلمانان هستند و گاه حتي در نزد برخي مسلمانان از حضرت علي ع هم محبوبترند که به خاطر نسب شان با پيامبر است. از جمله گفتگويي که بين امام کاظم ع و هارون الرشيد شده درباره همين امر که طي آن هارون الرشيد از حضرت سوال مي کند چرا شما نسب خود را بيشتر از طريق مادرتان به پيامبر مي رسانيد تا از طريق پدر که اين سوال نشان از اهميت دادن اهل بيت به نسب مادري شان با پيامبر است.
وي سپس به اختصار به بيان نقل قول هايي در ستايش امام حسن و امام حسن و نيز نکوهش و انکار يزيد از کتب کساني چون جاحظ عثماني مذهب در «مجموعه رسائل»، ابن عقيل، ابن جوزي، تفتازاني در «شرح عقايد نسفي»، ابن حزم در «محلا»، شوکاني که زيدي است اما مورد توجه سلفي هاست، ابن حجر عصقلاني و ابن حجر هيتمي، ابوالحسن اشعري در «مقالات الاسلاميين»، ذهبي شاگرد ابن تيميه در «سير اعلام النبلا» تا معاصريني چون شيخ محمد عبده در «المنار» و آلوسي مفسر تندگو در تفسير «روح المعاني» و نويسندگان چون عباس محمود پرداخت و گفت: همه اينها عبارات تند و صريحي نسبت به يزيد دارند.
نکته و شاهد سوم دکتر شريعتمداري نيز اين بود که امام حسين در حالي از سوي يزيديان به بيعت شکني متهم مي شده که اصلا ايشان بيعتي نکرده بود که نقض کند و در آن سو نيز اجماعي بر يزيد نبود که امام بخواهد خرق کند.
در بيان نکته و شاهد چهارم شريعتمداري افزود :لذا قيام امام حسين با هر تفسيري قيامي اسلامي بوده فلذا مورد توجه و قبول قاطبه مسلمانان بوده است و جايي اين قيام زير سوال نرفته و قيام هاي بعدي تحت تاثير اين قيام با اقبال همه مکاتب مذهبي و فرقه ها شکل مي گرفت.
وي در پايان و در بيان نکته پنجم هم گفت که شاهد روشني نداريم که همه ياران امام حسين به تشيع به نحوي که ما عنوان مي کنيم کاملا معتقد بوده اند و در سخنراني هاي امام و رجز خواني يارانش هم نمي توان آثار و نشانه هاي فرقه گرايانه يافت لذا اصل و کيان اسلام در خطر بوده که امام قيام کرده تا اينها را مانع شود و اصل اسلام را نجات دهد که اين نشان مي دهد اصل حرکت قيامي اسلامي بوده بيشتر تا قيامي مذهبي و فرقه اي و شيعي.
در ادامه اين نشست دکتر اسلامي به نقد و بررسي نظريات سخنران اين جلسه پرداخت و مهمترين ايرادات آنرا چنين بر شمرد: مشخص نبودن عنوان کامل و واحد نظريه مطرح شده، دليل نبودن نقل قول هاي اشاره شده بر صحت نظريه مطرح شده و اشاره بيشتر آنها به نکوهش شخصيت يزيد و نه حرکت او در واقعه کربلا و اصل خليفه بودن او.
دکتر اسلامي سپس افزود: امام حسين ع بارها در خطبه منا به آيات و روايات مربوط به ولايت و حجيت امام علي ع اشاره کرده و خلافت را براي آل ابوسفيان مصداق محرمه دانسته است.
وي در پايان با شکوه از مشخص نبودن معناي تقريب و نبود رويکردي واحد و مشخص در بين علما شيعه به سه رويکرد موجود اشاره کرد و گفـت: عده اي قائل به تنازل و کوتاه آمدن از مواضع در گفتگو با اهل تسنن هستند، گروهي ديگر مسکوت گذاشتن اختلاف ها را مطرح مي کنند و عده اي نيز شناخت مشترکات و تمرکز بر آنها را براي پيشبرد تقريب پيشنهاد مي کنند که بايد تعريف دقيقي از تقريب ارائه و اجماع و اتفاق همگاني بر آن شکل بگيرد.
وي همچنين بر حفظ هويت اسلامي و شيعي در خلال گفتگوهاي تقريب تاکيد کرد و گفت: مسائل تقريب بايد در سطح علما و مراجع و نه در سطح عامه مطرح شود و با استفاده از زباني آکادميک و اسلوبي علمي پيش رود.
در پايان اين جلسه سخنران نشست دکتر شريعتمداري به برخي سوالات مطرح شده دانشجويان و اساتيد حاضر به اختصار پاسخ گفت و ابراز اميدواري کرد اين قبيل جلسات با مشارکت و حضور ساير اساتيد ادامه يابد چرا که استقبال مطلوب دانشجويان نشانه مورد نياز بودن اينگونه جلسات است.
منبع: دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی
