شنبه, 19 آبان , 1403 برابر با Saturday, 9 November , 2024
جستجو

در تاریخ پانزدهم محرم سال دهم بعثت، معاهده ای که به واسطه ی آن پیامبر و بنی هاشم از سوی مکیان مورد تحریم اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته بودند لغو گردید و بنی هاشم پس از سه سال توانستند از شعب خارج شوند.

 

برخی مورخان، خورده­شدن صحیفه معاهده تحریم به وسیله موریانه را دلیل نقض محاصره می­دانند.[1]این شعب در شرق كعبه، میان كوه ابوقبیس و شعب ابن­عامر قرار داشت.[2]شعب ابی­طالب در آغاز “شعب ابی­ یوسف” و پس از بعثت، شعب ابی­طالب نام گرفت و بعدها به شعب بنی­ هاشم و اکنون به شعب امام علی(ع) شهرت یافته است.[3]

 

ناكامی قریش در بازگرداندن مهاجران حبشه به مكه و خطر ایجاد پایگاهی خارج از قدرت سیاسی قریش، آنان را به اندیشه قتل پیامبر واداشت که پس از مخالفت قاطع ابوطالب[4] عموی پیامبر صلی الله علیه وآله، تحریم اقتصادی و اجتماعی را بر بنی هاشم وضع کردند تا آنان دست از حمایت پیامبر(ص) بردارند و او را به قریش واگذارند.

 

ابوطالب پس از مشورت با پیامبر، برای حفظ جان پیامبر با بهره گیری از تعصبات و همبستگی عشیره ای[5]، بنی هاشم و بن مطلب را در شعب گرد آورد[6].مدت اقامت در شعب، سه سال و شرایط حاكم بر آن بسیار سخت و طاقت­فرسا بود؛ آن­چنان­ كه صدای ضجه كودكان از بیرون آن شنیده می­شد.[7] محاصره شدگان تنها در ماه­های حرام(موسم حج) می­توانستند از شعب خارج شوند[8] و تنها تعداد محدودی همچون: هاشم بن عمرو،[9] حكیم بن حزام، برادر­زاده خدیجه[10] و گاه علی­(ع)[11] شبانگاه مقداری گندم و خرما بر شتر بار می­كردند و زمانی كه شتر، نزدیك شعب می­رسید، آن را رها می­کردند و به درون شعب می­فرستادند.

 

گاه میان این افراد و نگهبانانی که قریش بر شعب گمارده بودند درگیری و نزاع در می گرفت.[12]در طول مدت اقامت در شعب تمام دارایی و اموال خدیجه و ابوطالب مصرف شد.[13]برخی امضاءکنندگان معاهده تحریم، از شرایط سخت بنی هاشم در شعب ناخشنود بودند، با بهره ­گیری از زمینه­ های مطلوب ذهنی مردم عادی مكه ـ كه در میان آنان خویشاوندان بنی­هاشم بسیار بودند ـ مسلحانه به سوی شعب رفتند و بنی­هاشم را به ترك آنجا فرا خواندند. جناح ابوجهل نیز كه قدرت كمتری داشت، به نقض معاهده گردن نهاد.[14]

 
پی نوشت:
 

[1]- ابن­سعد، ابو­عبدالله محمد؛ طبقات الكبری، بیروت، دار بیروت للطباعة و النشر، 1405ق، ص 210 – 211. و  یعقوبی، احمد بن ابی­یعقوب؛ تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1371ش، جاول، ص 389. رسولی محلاتی، زندگانی محمد،( ترجمه سیره ابن هشام )، نشر اسلامیه ، تهران ، ج اول، ص 63.

[2]- ارزقی، ابی الولید محمدبن عبدالله، اخبار مکه، قم انتشارات شریف رضی، 1411 ق، چ اول، ج دوم، ص 165.

[3]- اخبار مکه، ص 233 و 232.

[4]- تاریخ یعقوبی ، ج اول، ص 388.

[5]-  زرگری نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام، تهران، انتشارات سمت، 1378 ش، چاپ اول، ص 281.

[6]-  ابن شهر­آشوب؛ مناقب آل ابی­طالب، قم، المطبعه العلمیه، بی­تا، ج اول، ص 63.

[7]-  طبقات الکبری، ج2، ص312.

[8]- مناقب آل ابی طالب، ج1، ص 65.

[9]- ابن­­هشام؛ سیره ابن­هشام، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دار احیاء و التراث العربی، 1985م، ج1، ص 375.

[10]- بلاذری؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، قاهره، دار المعارف، بی­تا، چاپ سوم، ج1، ص235.

[11]- ابن ابی­الحدید؛ شرح نهج­ البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دار احیاء الکتب العربیه، 1961م، ج 13، ص 254.

[12]- ابن­هشام؛ السیره النبویه، ج1، ص379.

[13]- تاریخ یعقوبی، ج اول ، ص 389.

[14]- زرگری نژاد پیشین، ص 287.

لینک کوتاه مطلب: https://tarikhi.com/?p=19831

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آخرین مطالب