شنبه 4 فروردین 1403 برابر با Saturday, 23 March , 2024

انتشار صد و چهلمین شماره از آینه پژوهش

 

مجله آینه پژوهش طبق روال همیشگی خود در شماره جدید با مقالات متنوعی منتشر شده که قابل توجه است. دو مقاله در این شماره مجله مربوط به معتزله است یکی به بررسی سنت تفسیری آنها می‌پردازد و دیگری کلام سیاسی اعتزال را بررسی می‌کند.

 

مقاله «سنت تفسیری بر جای مانده از معتزله در تفاسیر شیعی و سنی» در اصل ترجمه‌ای است از مقاله سلیمان علی مراد پژوهشگر لبنانی و با ترجمه حمید باقری. سلیمان مراد در پی آن است که نشان دهد سنت تفسیری معتزله در تفاسیر شیعی و سنی تأثیر به سزایی داشته است. وی در این راه، ضمن تکیه بر تفسیر التهذیب فی تفسیر القرآن حاکم جشمی، تأثیر پذیری طبرسی در مجمع البیان از التهذیب جشمی و فخر رازی در تفسیرش از کشاف زمخشری را به عنوان نمونه مطرح کرده و سپس مواردی را به عنوان شاهد مثال ذکر کرده است. هر چند برخی اظهار نظرهای وی محل گفتگو است، از جمله این که سنت تفسیری معتزله را «شکل دهنده اصلی سنت تفسیری امامیه» می‌داند.

 

در چکیده این مقاله آمده است: سنت تفسیری معتزله نه تنها به طور گسترده در سنت تفسیری امامیه باقی مانده است، بلکه شکل دهنده اصلی سنت تفسیری امامیه را نشان می‌دهد. نویسنده در نوشتار حاضر با بررسی دو کتاب تفسیری التهذیب فی التفسیر القرآن از حاکم جشمی و الکشاف الزمخشری اثبات می‌کند که سنت تفسیری معتزلی در سنت‌های عمده تفسیری امامیه و اهل سنت جذب شده است. در راستای این هدف، نویسنده ابتدا با ارائه دلایل و شاهد مثال‌هایی، تأثیر تهذیب جشمی بر مجمع البیان طبرسی را مورد مداقه می‌دهد. سپس در ادامه، تکیه رازی در مفاتیح الغیب بر الکشاف زمخشری را بررسی می‌نماید. وی در انتهای نوشتار جهت نشان دادن این تأثیرات، در قالب دو پیوست  الف و ب، تفسیر سوره منافقون در تهذیب جشمی و نقل قول رازی از البسیط واحدی و الکشاف زمخشری را ارائه می‌دهد.

 

مقاله دیگر آینه پژوهش در این شماره مروری دارد بر طبقه بندی علوم از صدر الافاضل تبریزی.

 

مقاله بعدی کلام سیاسی مکتب اعتزال را بررسی می‌کند. نویسنده در این مقاله می‌کوشد تا از منظر معتزله به طرح بحث در خصوص امامت که حاکمیت جامعه را به عهده دارد، پرداخته و در سایه آن نگره بغدادیون از جمله ابن ابی الحدید را باز نماید. در راستای این هدف، وی در ابتدا تطور تاریخی مکتب معتزله را بررسی و سپس بحث پیرامون مسئله رویکرد معتزلیان به مقوله امامت را به میان می‌آورد. نویسنده در ادامه با طرح موضوع تقدیم افضل یا فاضل، اظهار می‌دارد که وجوب امامت واجب است یا جواز امامت فاضل از مقولات مهم اندیشه سیاسی متکلمان است. سپس وی با پذیرش لزوم امامت افضل، به سراغ پرسش دیگر متکلمان در خصوص اینکه افضل امت پس از پیامبر کیست رفته و مصداق افضل پس از پیامبر را بیان می‌دارد. ذکر دلیل افضلیت امام از دید اسکافی، قول به تفضیل در میان متأخران بصره و در نهایت، یادی از ابن ابی الحدید، به عنوان شخصیتی اعتزالی از دیگر مباحث مطرح در نوشتار حاضر می‌باشند.

 

فهرست مقالات مجله به ترتیب زیر است:

 

مقاله

 

سنت تفسیری بر جای مانده از معتزله در تفاسیر شیعی و سنی/ سلیمان علی مراد، مترجم: حمید باقری

 

مروری بر طبقه بندی علوم از صدر الافاضل تبریزی/ عبدالحسین طالعی، رضا کریمی، جعفر عباد اله عموقین

 

کلام سیاسی مکتب اعتزال/ سید علیرضا واسعی

 

نقد و بررسی کتاب

 

گرایش‌ها و گزارش‌های اندیشگی در مصر معاصر/ سید حسن اسلامی

 

احیای حکمت قرآن؛ سیری در کتاب بیان الفرقان/ اصغر غلامی

 

مصائب آقای ویراستار/ اسماعیل تاج بخش

 

دیگر نگاشته ‌ها

 

گزارش کتاب هویت تمدنی؛ تولید و بازتولید تمدن‌ها در روابط بین الملل/ رسول نوروزی فیروز، فضه خاتمی‌نیا

 

کتاب‌شناسی موضوعی

 

نگاهی به آثار عبدالعلی بیرجندی/ یوسف بیگ‌باباپور

 

گزارشی از کتابشناسی‌های حج و زیارت/ اباذر نصر اصفهانی

 

تازه‌های نگارش

 

چهره‌های نامدار اندلس/ فرشته اسدی جوزانی

 

سفرنامه مظفر الدین شاه به مراغه/ افسانه حصیری

 

مبانی نگارش علمی/ نیره خداداد شهری

 

معجم مصطلحات المکتبات و المعلومات/ بهروز همایی

 

اخبار

 

درگذشتگان / ناصرالدین انصاری قمی

 

منبع: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران.

لینک کوتاه مطلب: https://tarikhi.com/?p=19456

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بیست − شانزده =

آخرین مطالب